Wybrane determinanty zachowań zdrowotnych uczniów szkół gimnazjalnych
Słowa kluczowe:
zachowania zdrowotne, wsparcie społeczne, skuteczność, kontrola zdrowia, uczniowie gimnazjumAbstrakt
WYBRANE DETERMINANTY ZACHOWAŃ ZDROWOTNYCH UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH
Cel pracy. Poznanie wybranych determinantów zachowań zdrowotnych uczniów szkół gimnazjalnych.
Materiał i metodyka. Badaniami objęto 69 uczniów gimnazjum w wieku od 13 do 15 lat. W pracy zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem następujących narzędzi badawczych: Skala Umiejscowienia Kontroli Zdrowia dla dzieci HLC autorstwa G.S. Parcel i M.P.Meyer, Skala Wsparcia Społecznego O.S. Dalgarda, Skala Kompetencji Osobistej KompOs autorstwa Z. Juczyńskiego, Lista Wartości Osobistych LWO Z. Juczyńskiego, Skala Parental Bonding Inventory oraz część pytań z polskiej wersji kwestionariusza do badań nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej HBSC, a także autorski kwestionariusz ankiety.
Wyniki. Na pozytywne zachowania zdrowotne uczniów szkół gimnazjalnych ma wpływ wysokie wsparcie społeczne, zewnętrzne umiejscowienie kontroli zdrowia, silna więź z ojcem oraz środowisko rówieśnicze. Natomiast poczucie własnej skuteczności i silna więź z matką mają wpływ na wybrane zachowania prozdrowotne. Nie wykazano związku pomiędzy wartościowaniem zdrowia i środowiskiem szkolnym a pozytywnymi zachowaniami o charakterze zdrowotnym.
Wnioski. Czynnikami, które determinują zachowania zdrowotne uczniów szkół gimnazjalnych są umiejscowienie kontroli zdrowia, poczucie własnej skuteczności, wsparcie społeczne, środowisko rodzinne i środowisko rówieśnicze.
Bibliografia
1. Woynarowska B. Edukacja zdrowotna. Warszawa; 2007:45, 53.
2. Szilagyi-Pągowska I. Zachowania zdrowotne i styl życia. [w:] Bożkowa WK, Sito A. (red.), Opieka zdrowotna nad rodziną. Warszawa; 1994:97.
3. Dolińska-Zygmunt G. Behawioralne wyznaczniki zdrowia – zachowania zdrowotne. [w:] Dolińska-Zygmunt G. (red.), Podstawy psychologii zdrowia. Wrocław; 2001:9-16.
4. Rotter RB. Poczucie wewnętrznej versus zewnętrznej kontroli wzmocnień.Nowiny Psychologiczne; 1990, 5-6: 59-70.
5. Wallston KA, Wallston BS, De Vellis R. Who is responsible for your health. [w:] Suls J. Sanders G.S. (red.), Social psychology of health and illness. New York; 1982.
6. Poprawa R. Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem. [w:] Dolińska-Zygmunt G.D. (red.), Podstawy psychologii zdrowia. Wrocław; 2001:113, 314.
7. Schwarzer R. Poczucie własnej skuteczności w podejmowaniu i kontynuowaniu zachowań zdrowotnych. Dotychczasowe podejście terapeutyczne i nowy model. [w:] Heszen-Niedojadek I, Sęk H. (red.), Psychologia zdrowia. Warszawa; 1997: 175-205.
8. Gaweł A. Pedagodzy wobec wartości zdrowia. Kraków; 2003: 42.
9. Zadworna-Cieślak M, Ogińska-Bulik N. Zachowania zdrowotne młodzieży – uwarunkowania podmiotowe i rodzinne. Warszawa; 2011: 97-98.
10. Heszen I, Sęk H. Psychologia zdrowia. Warszawa; 2007: 168.
11. Pauluck E. Health promotion needs of women living in rural areas: an exploratory study. Can J Rural Med. 2006; 11(2): 111-116.
12. Kaleta K, Mróz J. Percepcja relacji interpersonalnych a pozytywne zachowania zdrowotne dorosłych. Problemy Higieny i Epidemiologii. 2012, 93 (4): 783.
13. Juczyński Z. Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa; 2001:87,128.
14. Woynarowska B, Mazur J. Zachowania zdrowotne, zdrowie i postrzegania szkoły przez młodzież w Polsce w 2002 r. Raport techniczny z badań. Warszawa; 2002: 13, 93, 124.
15. Kołoło H. Poczucie własnej skuteczności a zdrowie. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. 2007; 6 (461).
16. Dolińska-Zygmunt G. Podmiotowe uwarunkowania zachowań promujących zdrowie. Warszawa, 2000.
17. Ziarko M. Zachowania zdrowotne młodych dorosłych – uwarunkowania psychologiczne. Poznań 2006.
18. Łuczak J. Znaczenie wartościowania zdrowia i jego oceny w kształtowaniu się zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży. Medycyna Wieku Rozwojowego. 2004, 3 (1): 485-497.
19. Zadworna-Cieślak M. Zachowania zdrowotne rodziców i ich dorastających dzieci, [w:] Ogińska-Bulik N. (red.), Zachowania ryzykowne i szkodliwe dla zdrowia, Łódź; 2010:59-76.
20. Belsky J, Steinberg L, Draper P. Childhood Experience, Interpersonal Development and Reproductive Strategy: An Evolutionary Theory of Socialization, Child Development.
1991, 62 (4): 647-670.
21. Mazur J, Woynarowska B, Kołoło H. Zdrowie subiektywne, styl życia i środowisko psychospołeczne młodzieży szkolnej w Polsce. Raport techniczny z badań HBSC 2006. Warszawa; 2007.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Maria Kózka, Magdalena Jałocha, Aleksandra Mrozowska (Autor)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
