Poczucie koherencji, akceptacja choroby a funkcjonowanie w chorobie przewlekłej osób chorych na chorobę nerek i chorych na na cukrzycę, hemodializowanych – doniesienie wstępne
Słowa kluczowe:
poczucie koherencji, akceptacja choroby, niewydolność nerek, cukrzyca, hemodializa, funkcjonowanie w chorobieAbstrakt
Wstęp. We współczesnym, holistycznym modelu opieki medycznej ważny jest subiektywny wymiar choroby. W pracy z pacjentem przewlekle chorym należy identyfikować czynniki, na których można oprzeć współpracę, aby go zachęcić do podejmowania działań na rzecz zachowania jakości życia.
Celem pracy. Celem badań było ustalenie związku między SOC, AIS a funkcjonowaniem w chorobie osób przewlekłe chorych na chorobę nerek i chorych na cukrzycową chorobę nerek (dawna terminologia: nefropatia cukrzycowa), w stadium niewydolności, leczonych hemodializą.
Materiał i metody. Zastosowano narzędzia badawcze: Kwestionariusz Orientacji Życiowej (SOC-29, autor Antonovsky), Skalę Akceptacji Choroby (AIS, autor Felton i wsp.), ankietę do oceny ograniczeń funkcjonowania w chorobie (opracowanie własne). Badaniami objęto 2 grupy: 1) chorych na przewlekłą chorobę nerek w stadium V (krańcowym) niewydolności i 2) chorych na cukrzycę i cukrzycową chorobę nerek w stadium V niewydolności, leczonych hemodializą.
Wyniki. Hemodializowani chorzy wykazywali SOC na poziomie średnim (M=130,54). Poziom akceptacji choroby AIS badanych osób wynosił (M=22,10); to wynik średni i świadczy o braku pełnej akceptacji choroby. Ograniczenia funkcjonowania chorych zaznaczyły się w sferach: aktywność fizyczna codzienna i kontakty towarzyskie /rodzinne.
Wnioski. Chorzy hemodializowani wykazują średnie poziomy SOC, obniżone AIS, przy wyrażonych ograniczeniach w funkcjonowaniu, co można wiązać z negatywnym wpływem choroby i prowadzonym leczeniem hemodializą.
Bibliografia
1. Antonovsky A. Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować? Wyd. IPN, Warszawa 1995, s. 34.
2. Sęk H. Wprowadzenie do psychologii klinicznej. W: Sęk H.: Psychologia zdrowia i choroby. Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005, s. 232 – 233.
3. Pasikowski T. [red.]. Zdrowie – Stres – Zasoby. Wyd. Fund. Humaniora, Poznań 2001, s.191-202.
4. Motyka M. Koncepcja salutogenetyczna A Antonovsky`ego z perspektywy psychologii zdrowia. Pielęg XXI wieku 2005, 3(12),s. 39 – 42.
5. Niedzielski A., Humeniuk E., Tarkowski Z. Poziom akceptacji choroby w wybranych jednostkach chorobowych. Fam Med Prim Care Rev 2005, 7, 3: 823.
6. Delgado Ch.: Sence of coherence, spirituality, stress and quality of life in chronic illness. J Nurs Schol 2007; 39/ 3: 229- 234.
7. Zawadzka B., Kuźniewski M., Sułowicz Wł. Charakterystyka chorych leczonych przewlekłymi dializami w ramach koncepcji adaptacji. Cz. I: Charakter adaptacji psychofizjologicznej pacjentów leczonych przewlekłymi dializami. Nef. Dial. Pol. 2005, (9): 32-35.
8. Marcos Q., Cantero T., Escobar R., Acosta P. Illness perception in eating disorders and psychosocial adaptation. Eur Eat Disord Rev 2007 Sep; 15(5): 373-384.
9. Dolińska-Zygmunt G.: Orientacja salutogenetyczna w problematyce zdrowotnej. Model Antonovsky`ego. [w:] Dolińska-Zygmunt G. red: Podstawy psychologii zdrowia. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001, s. 19-31.
10. Jaracz K., Wołowicka L., Bączyk G. Analiza walidacyjna polskiej wersji Indeksu Jakości Życia Ferrans i Powers. Postępy Rehabil 2001, t. XV: 66- 74.
11. Król E., Czarniak P., Szcześniak R., Magdoń R., Rutkowski B. Co wiemy o progresji przewlekłej choroby nerek? Wyniki programu PolNef 2007. Nef. Dial. Pol. 2009, 13: 53-57.
12. Rutkowski B., Lichodziejewska - Niemierko M., Grenda R. i wsp. Raport o stanie leczenia nerkozastępczego w Polsce – 2005. Drukonsul Gdańsk 2007.
13. Arenas MD., Alvarez-Ude F., Angoso M. et al. Functional dependency evaluation of hemodialysis patients: a multicentric study. Nef 2006; 26(5): 600-8.
14. Stangierska J., Marcinkowska M., Horst-Sikorska W. Problemy psychologiczne pacjentów z cukrzycą typu 1. Now Lek 2002, 71, 4-5: 212-216.
15. Tatoń J. Holistyczne ujęcie opieki medyczno-społecznej dla osób z cukrzycą: zintegrowane, kliniczne i psychospołeczne jako warunek intensyfikacji leczenia i poprawy jakości życia. Med Metab 2005, tom IX (2): 4-13.
16. Kirenko J., Byra St-a. Zasoby osobiste w chorobach psychosomatycznych. Wyd. UMCS, Lublin 2008: 94-105, 156-157.
17. Wilczek–Rużyczka E. Adaptacja psychospołeczna osób starszych do sytuacji choroby. Ann. UMCS, vol. LV, Supl.VII, 50, Sectio D, Lublin 2000: 258– 265.
18. Painter P. Physical functioning in end-stage renal disase patiens: Update 2005. Hemodial Int 2005, 9: 218-235.
19. Delamater A. Zwiększenie świadomego udziału pacjenta w procesie leczenia. Diabetologia po Dyplomie 2006, 3: 35-40.
20. Kokoszka A., Santorski J. Psychodiabetologia dla lekarzy: postępowanie psychoterapeutyczne w cukrzycy. Narodowy Program Wsparcia Osób z Cukrzycą. Novo Nordisk. Warszawa 2004, s. 12.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Autorzy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
