Słowa kluczowe
zachowania zdrowotne
jakość życia
alkoholizm
Abstrakt
ZACHOWANIA ZDROWOTNE I ICH WYBRANE PREDYKTORY A JAKOŚĆ ŻYCIA KOBIET W OKRESIE OKOŁOMENOPAUZALNYM NA PRZYKŁADZIE KOBIET UZALEŻNIONYCH OD ALKOHOLU
Wprowadzenie. W okresie okołomenopauzalnym w organizmie kobiet zachodzą zmiany hormonalne, które niekorzystnie wpływają na ich funkcjonowanie w każdej ze sfer życia. Część kobiet sięga po alkohol w celu łagodzenia nieprzyjemnych dolegliwości tego okresu, a w konsekwencji uzależnia się od alkoholu.
Cel pracy. Celem badań było wykazanie związków pomiędzy wybranymi predykatorami, takimi jak: poczucie koherencji i jej składowe, kontrola emocji, poczucie własnej skuteczności a zachowaniami zdrowotnymi i jakością życia badanych kobiet w okresie okołomenopauzalnym uzależnionych od alkoholu.
Materiał i metodyka. Badania ankietowe przeprowadzono za pomocą następujących narzędzi badawczych: kwestionariusza danych społeczno-demograficznych oraz wywiadu ginekologicznego, SOC-29, skali kontroli emocji CESC, skali zachowań zdrowotnych kobiet – SZZK, skali własnej skuteczności GSES, testu do badania jakości życia EQ-5D. Badaniami objęto 50 kobiet w okresie okołomenopauzalnym uzależnionych od alkoholu w wieku 40-55 lat – uczestniczek mitingów AA. Badania zostały przeprowadzone w okresie od stycznia do kwietnia 2013 roku.
Wyniki. Analiza statystyczna wykazała związek ogólnego poczucia koherencji ze wszystkimi podskalami zachowań zdrowotnych u badanych kobiet. Im wyższy poziom poczucia koherencji, tym wyższe wyniki w skalach zachowań zdrowotnych. Istnieje związek pomiędzy wybranymi predykatorami: koherencją i jej składowymi, kontrolą emocji, własną skutecznością i jakością życia badanych kobiet.
Wnioski. Poczucie koherencji i jego składowe, poczucie własnej skuteczności oraz kontrola emocji (gniewu) okazały się predyktorami zachowań zdrowotnymi i jakości życia kobiet w okresie okołoklimakteryjnym uzależnionych od alkoholu. W działaniach edukacyjnych podejmowanych przez zespół interdyscyplinarny należy uwzględnić wyżej wymienione zasoby.
Bibliografia
1. Smereka-Oniszczenko B. Dojrzałe kobiety uzależnione od alkoholu. Terapia Uzależnienia i Wspołuzaleznienia. 2002; 6(27): 17-22.
2. Wilczak M, Samulak D, Mojs E. i wsp. Zaburzenia snu oraz emocji u kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą. Przegląd Menopauzalny. 2011; 2: 147-152.
3. Makara-Studzińska M, Wdowiak A, Bakalczuk G. i wsp. Wpływ terapii hormonalnej na poziom depresji i jakości życia kobiet w wieku okołomenopauzalnym zamieszkujące tereny wiejskie. Przegląd Menopauzalny. 2009; 5: 284 – 289.
4. Żołnierczuk-Kieliszek D. Zachowania Zdrowotne i ich związek ze zdrowiem. [w:] Kulik TB; Latalski M, red. Zdrowie Publiczne. Lublin: Czelej; 2002. s. 7.
5. Pertyński T., Stachowiak G., Stetkiewicz T. Rola ginekologa w okresie pre- i około-menopauzalnym. Przegląd Menopauzalny. 2007; 2:63-69.
6. Banaszkiewicz M, Karska M, Kiełbratowska B. Podmiotowe uwarunkowania zachowań zdrowotnych w okresie prokreacji. [w:] Banaszkiewicz M, Andruszkiewicz A, PerlińskiJ, red. Interdyscyplinarny wymiar promocji zdrowia (wybrane aspekty). Elbląg; 2009. s. 33-48.
7. Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Osobowość, stres a zdrowie. Warszawa: Wydawnictwo Dyfin; 2010. s. 147-204, 25-34.
8. Juczyński Z. Poczucie własnej skuteczności jako wyznacznik zachowań zdrowotnych. Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna. 1998; V; 14: 54-63.
9. Heszen I, Sęk H. Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA; 2007. s. 75-104.
10. Kozaka J. Jakość życia a poczucie koherencji kobiet chorych na raka jajnika.Psychoonkologia. 2002; 6(1): 13-19.
11. Guzińska K, Kupc A, Borys B. Zasoby odporności na stres w procesie zdrowieniau pacjentow z chorobą niedokrwienną serca. Psychiatria. 2007; 4(4): 144-152.
12. Gromulska L, Piotrowicz M, Cianciara D. Własna skuteczność w modelach zachowań zdrowotnych oraz w edukacji zdrowotnej. Przegląd Epidemiologiczny. 2009; 63: 427-432.
13. Banaszkiewicz M, Wawrzonkowska I, Andruszkiewicz A. Zachowania zdrowotne i ich wybrane predyktory a jakość życia kobiet w okresie okołomenopauzalnym na przykładzie pacjentek Wielospecjalistycznego Szpitala Miejskiego im. dr E.Warmińskiego w Bydgoszczy. Przeds. Zarz. 2014; T. 15 z. 12 cz. 1. s. 263-279.
14. Chuchra M. Specyfika uzależnienia kobiet od alkoholu. Curr Probl Psychiatry. 2012; 13(1): 34-38.
15. Majka A. Agresja w chorobie Alkoholowej kobiet. Terapia Uzależnienia i Wspołuzależnienia. 2011; 2: 24-28.
16. Płachecka L. Jakość życia osob z uzależnieniem alkoholowym i ich rodzin. Zdrowie Publiczne. 2004; 114(3): 388-39.
17. Antonovsky A. Rozwikłanie tajemnicy zdrowia, Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji IPN, 1995. s 34.
18. Andruszkiewicz A, Basińska MA. Poczucie koherencji a uzależnienie od nikotyny. Problemy Pielęgniarstwa. 2008; 16 (1,2): 123-127.
19. Binnebessel J. Pedagogiczne możliwości kształtowania poczucia koherencji w kontekście salutogenetycznej koncepcji zdrowia A. Antonovskyego. Psychoonkologia. 2006; tom 10, nr 2: 64-69.
20. Golicki D, Niewada M, Jakubczyk M. i wsp. Samoocena stanu zdrowia w Polsce – wyniki polskiego badania ewaluacyjnego kwestionariusza EQ-5D. Medycyna Praktyczna. 2010; 120(7-8): 276-281.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2015 Mariola Banaszkiewicz, Anna Ciecieląg, Anna Andruszkiewicz, Katarzyna Betke, Alicja Marzec (Autor)