Formy spędzania czasu wolnego przez warszawskich seniorów w kontekście diagnozy dla potrzeb planowania edukacji zdrowotnej
Słowa kluczowe:
czas wolny, ludzie starsi, aktywność, edukacja zdrowotnaAbstrakt
Wprowadzenie. Jedną z metod oddziaływania na kształtowanie stylu życia jednostki i grup społecznych jest edukacja zdrowotna. Warunkiem i podstawą podejmowania działalności edukacyjnej jest diagnoza stanu indywidualnej jednostki lub grupy na tle społeczności lokalnej i środowiska.
Cel. Głównym celem podjętych badań było poznanie preferowanych form spędzania czasu wolnego przez osoby starsze mieszkające na terenie Warszawy oraz zbadanie, jakie czynniki mają wpływ na wybór sposobu organizacji czasu wolnego.
Materiał i metody. Badania przeprowadzono na terenie Warszawy w 2008 roku. Kryterium doboru respondentów było miejsce zamieszkania w Warszawie oraz wiek 60 lat i powyżej. W celu uzyskania danych zastosowano autorski kwestionariusz ankiety. W badaniach udział wzięło 102 respondentów. Do badania zależności między wybranymi zmiennymi użyto testu niezależności χ² Pearsona.
Wyniki. W badanej populacji preferuje się bierne formy spędzania czasu wolnego. 90% respondentów w czasie wolnym ogląda telewizję, około 70% słucha radia i czyta książki oraz prasę. Aż ½ respondentów w czasie wolnym nic nie robi lub ucina sobie drzemkę. 43% respondentów spędza czas wolny z rodziną, 21% ze znajomymi, około 1/5 samotnie. Preferowanymi miejscami spędzania czasu wolnego jest działka 48% oraz dom 28%. Mało popularnymi miejscami spędzania czasu są ośrodki kultury 2% badanych, Uniwersytety Trzeciego Wieku 2% oraz ośrodki sportowo-rekreacyjne 1%. Z różnych form aktywności ruchowej w badanej grupie dominują spacery 64,7% i gimnastyka w domu 27,5%.
Wnioski. Respondenci preferują w czasie wolnym aktywność receptywną. Aktywność fizyczna respondentów ogranicza się głównie do spacerów. Ankietowani najczęściej spędzają czas wolny w gronie rodziny. Preferowanymi miejscami spędzania czasu wolnego są działka i dom. W planowaniu edukacji zdrowotnej w odniesieniu do tej grupy odbiorów należy uwzględnić działania mające na celu aktywizację w różnych obszarach.
Bibliografia
1. Zdrowie, starzenie się – raport. Sztokholm 2004-2007.
2. Kawczyńska-Butrym Z. Rodzina–zdrowie–choroba. Koncepcje i praktyka pielęgniarstwa rodzinnego. Lublin: Wydawnictwo Czelej; 2001. p. 59.
3. Kozdroń E, Szczypiorski P. Aktywizacja ruchowa osób starszych. Propozycja programowa. In: Charzewski J. (editor) Problemy starzenia. Warszawa: Akademia Wychowania Fizycznego; 2007. p.105-9.
4. Szatur-Jaworska B, Błędowski P, Dzięgielewska M. Podstawy gerontologii społecznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR; 2006. p. 161-78.
5. Chabior A. Rola aktywności kulturalno-oświatowej w adaptacji do starości (w świetle badań seniorów z rodzin kieleckich). Radom: Instytut Technologii Eksploatacji; 2000. p.118.
6. Goryński P, Wojtyniak B. (editors) Sytuacja zdrowotna ludności Polski. Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Zakład Higieny; 2008. 7. Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015.
8. Twardowska-Rejewska J. Edukacja w profilaktyce gerontologicznej. Edukacja Ustawiczna Dorosłych. 2004;1:31.
9. Ciechaniewicz W. Praca dydaktyczno-wychowawcza pielęgniarki. In: Zahradniczek Z. Wprowadzenie do pielęgniarstwa. Podręcznik dla średnich szkół medycznych. Warszawa: PZWL; 1999. p. 148-179.
10. Micun LA. Z Easy-Care opieka jest łatwa. Mag Piel Poł. 2002;5:18-19. 11. Lenard B. Edukacja pacjenta to procedura medyczna. Mag Piel Poł. 2007;5:6.
12. Słońska Z, Woynarowska B. Programy dla zdrowia w społeczności lokalnej. Warszawa: Zakład Promocji Zdrowia Instytutu Kardiologii; 2002.
13. Stefańska W. Podstawowe zadania współczesnej pielęgniarki w opiece zdrowotnej. Piel Pol. 2004;1(17)-2(18):150.
14. Łuszczyńska A. Zmiana zachowań zdrowotnych. Dlaczego dobre chęci nie wystarczają. Gdańsk: Wydawnictwo Psychologiczne; 2004. p. 18, 163, 205-9.
15. Litt MD, Kleppinger A, Judge JO. Initiation and maintenance of exercise behaviour in older women: Predictors from the social learning model. J Behav Med. 2002;25:83-97.
16. Jankowski D. Edukacja, aktywność kulturalna, rekreacja ludzi starzejących się. In: Polska w obliczu starzenia się społeczeństwadiagnoza i program działań. Komitet prognoz „Polska 2000 plus”. Warszawa: PAN-Warszawska Drukarnia Naukowa; 2008. p. 195-210.
17. Abramczyk A. Problemy edukacji zdrowotnej w rodzinie i środowisku lokalnym. In: Kawczyńska- Butrym Z. (editor) Pielęgniarstwo rodzinne. Teoria i praktyka. Warszawa: Centrum Edukacji Medycznej; 1997. p. 268-71.
18. Woźniak Z. Najstarsi z poznańskich seniorów. Jesień życia w perspektywie gerontologicznej. Poznań: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Poznania; 1997. p. 74-79.
19. Wiznar B. Promocja zdrowia i aktywności prozdrowotnej. In: Grodzicki T, Kocemba J, Skalska A. (editors) Geriatria. Gdańsk: Via Medica; 2007. p. 40, 55.
20. Dzięgielewska M. Życie codzienne ludzi starszych. In: Fabiś A. (editor) Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie: wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii. Sosnowiec: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu; 2005. p. 27-39.
21. Szarota Z. Gerontologia społeczna i oświatowa. Zarys problematyki. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej; 2004. p. 73.
22. Maślińska D. Starzenie się organizmu. In: Maśliński S, Ryżewski J. (editors) Patofizjologia podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL; 2002.
23. Kowalewski T, Szukalski P. (editors) Pomyślne starzenie się w świetle nauk o zdrowiu. Łódź: Uniwersytet Łódzki; 2008. p. 21-8.
24. Fusgen I. Starość pod opieką. Warszawa, WAB; 1998. p. 40.
25. Parnicka U. Aktywność ruchowa – to zdrowa jesień życia. Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne. 2004;4:38-40.
26. Wolska-Lipiec K. Udział pielęgniarek w poprawie jakości życia seniorów. Piel Poł. 1999;8:4-6.
27. Szmagaj A. Infrastruktura promocji zdrowia w społeczności lokalnej. Piel Pol. 2005;2(20):231.
28. Kawczyńska-Butrym Z. Podstawy pielęgniarstwa rodzinnego. Warszawa: PZWL;1995. p. 55.
29. Konieczna-Woźniak R. Seniorzy w społeczeństwie wiedzy i informacji. In: Fabiś A. (editor) Seniorzy w rodzinie, instytucji i społeczeństwie: wybrane zagadnienia współczesnej gerontologii. Sosnowiec: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu; 2005. p. 50
