Ornament w twórczości plastycznej chorych na schizofrenię

Abstrakt

Ornament jest to dekoracja składająca się z powtarzalnych, zazwyczaj drobnych (w skali całej kompozycji) elementów (motywów zdobniczych), opartych na formach geometrycznych, postaci ludzkiej, zwierząt, roślin i innych formach zaczerpniętych z rzeczywistości, lecz tak przetworzonych (stylizowanych), że mają charakter czysto plastyczny. Podstawową cechą ornamentu jest jego abstrakcyjny charakter polegający na odrzuceniu czynnika ilustracyjnego i operowaniu tylko czystą formą.

Stosowanie ornamentu w twórczości plastycznej chorych na schizofrenię jest zjawiskiem znamiennym dla ich sposobu ekspresji. Wypełnianie wolnych przestrzeni obrazów rytmicznie powtarzanymi elementami zaspokaja częsty sposób ekspresji występujący u tych osób, do obsesyjnego powtarzania różnych motywów. Być może tendencja do ornamentyzacji nie zależy od długości trwania choroby, ani od jej przebiegu, a bardziej od sposobu wyrażania się artystycznego chorego, czyli od jego tzw. sylwetki twórczej.

Zastosowanie ornamentu w pracach plastycznych chorych na schizofrenię zauważone już na początku XX wieku przez twórcę tego kierunku badań Hansa Prinzhorna jest zjawiskiem złożonym i trudnym do interpretacji. Nie jest widoczny ani jego związek z czasem trwania choroby, ani z jej obrazem klinicznym u pacjenta, ani postępami terapii. Jego obecność tak jak symbolizacja wydaje się być bardziej związana z dojrzałością artystyczną twórcy niż inne wymieniane charakterystyczne cechy ekspresji plastycznej tych osób, takie jak geometryzacja, prymitywizacja, brak perspektywy, dziwaczność tematyki.

Być może dalsze badania pomogą dokładniej określić jego znaczenie w twórczości chorych, co mogłoby mieć pewne znaczenie np. w prognozowaniu przebiegu zaburzeń czy też doborze sposobów terapii.