Czy neuronauka może być orężem prawników?

Abstrakt

Filozofia, etyka i nauki prawne od wieków skupiają się na poszukiwaniu wyjaśnienia zagadnień moralności, wolnej woli odpowiedzialności i winy. Poszukiwania te w coraz większym stopniu odnoszą się do zdobyczy nauki i techniki w zakresie badania struktur układu nerwowego, ich aktywności i ról jakie pełnią w procesach psychicznych. W celu wyciągnięcia wniosków o odpowiedzialności karnej ze skanów mózgu przestępców, potrzeba poważnej, dobrze zweryfikowanej wiedzy, jaki rodzaj aktywności mózgu jest powiązany z wolną wolą i jaki zagraża wolnej woli. Badania z użyciem fMRI (funkcjonalnego rezonansu magnetycznego) są niezwykle interesujące, a w ostatnich latach ponadto bardzo owocne. Dostępna stała się technika wizualizacji przepływu krwi w wybranych obszarach mózgu. Przełomowa okazała się technologia analizy wzoru w wielu wokselach, która identyfikując wzorce w danych generowanych przez fMRI umożliwiła powiązanie zjawisk psychicznych z dającymi się zaobserwować wzorami aktywności mózgu. Autorzy przedstawiają wybrane sytuacje, w których odpowiedzialność za popełniony czyn budzi wątpliwości ze względu na czynniki wpływające na strukturę lub aktywność mózgu. Nie można pomijać zagadnień społecznych związanych poczuciem bezpieczeństwa ludności i wiarą w istniejący ład prawny, bowiem prawo i wymiar sprawiedliwości uważane są słusznie za fundamenty cywilizacji. Osiągnięcia nauk medycznych, psychologii i filozofii są coraz częściej podnoszone w dyskusjach dotyczących zagadnień prawnych, w tym orzecznictwa sądów. Trzeba jeszcze wielu badań aby zagadnienia te rozeznać rzetelnie i obiektywnie. Czy neuronauka zostanie orężem prawników, jeśli tak to w jakim zakresie i w jakich zagadnieniach prawnych okaże się pomocna? Z pewnością doczekamy się w niedalekiej przyszłości odpowiedzi na te pytania.