Jakość życia – definicje i sposoby jej ujmowania
Słowa kluczowe:
jakość życiaAbstrakt
Jednoczesny wzrost zainteresowania kosztami opieki zdrowotnej, konieczność oceny skuteczności i efektywności leczenia wspólnie przyczyniły się do wzrostu zainteresowania problematyką jakości życia w medycynie. Stosowane dotychczas wskaźniki epidemiologiczne, takie jak chorobowość, zapadalność, czas przeżycia oraz wskaźniki kliniczne i funkcjonalne stały się niewystarczające do oceny wielu chorób. Stało się tak, dlatego że na ocenę stanu osób chorujących mogą mieć wpływ różne zmienne, nie tylko ogólny stan zdrowia czy sprawność fizyczna, ale także dobrostan emocjonalny, możliwość uczestnictwa w życiu rodzinnym i społecznym. Dlatego do oceny następstw chorób wprowadzono również ocenę jakości życia. Wiadomo obecnie, że stan zdrowia i jakość życia są odrębnymi pojęciami. Jakość życia jest aktualnie istotnym i stosowanym równolegle z oceną kliniczną oraz funkcjonalną wyznacznikiem skuteczności terapii, powszechnie stosowanym podczas testowania nowych metod leczniczych wielu schorzeń.
Bibliografia
1. Sęk H., Pasikowski T. Jakość życia i zdrowia a sens koherencji w kontekście społecznym. W: Wołowicka L. red. Jakość życia w naukach medycznych. Poznań; Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu: 2001, s. 17-29.
2. Duncan P.W., Samsa G.P., Weinberger M., Goldstein M.B., Bonito A., Witter D.M., Enarson C., Matchar D. Health status of individual wild mild stroke. Stroke, 1997; 28: 740-745.
3. Neau J.P., Ingrand P., Mouille-Brachet C., Rosier M.P., Couderq Ch., Alvarez A., Gil R. Functional recovery and social outcome after cerebral infarction in young adults. Cerebrovasc. Dis., 1998; 8: 296-302.
4. Tennant A., Geddes J.M., Fear J., Hillman M., Chamberlain M.A. Outcome following stroke. Disabil. Rehabil., 1997; 19: 278-284.
5. Smith K.W., Avis N.E., Assman S.F. Distinguishing between quality of life and health status in quality of life research: a meta-analysis. Qual. Life Res., 1999; 8: 447-459.
6. Rothwell P.M., McDowell Z., Wong C.K., Dorman P.J. Doctors and patients don’t agree: cross sectional study of patients’ and doctors’ perceptions and assessments of disability in multiple sclerosis. BMJ, 1997; 314: 1580-1588.
7. Sprangers M.A.G., Aaronson N.K. The role of health care providers and significant others in evaluation the quality of life of patients with chronic disease: a review. Clin. Epidemiol., 1992; 45: 743-760.
8. Stephens R.J., Hopwood P. Girling D.J., Machin D. Randomized trials with quality of life endpoints: are doctors’ ratings of patients’ physical symptoms interchangeable with patients’ self-ratings? Qual. Life Res., 1997; 6: 225-236.
9. Meyers A.R., Gage H., Hendricks A. Health related quality in life in neurology. Arch. Neurol., 2000; 57: 1224-1227.
10. Acquardo C., Jambon B., Ellis D., Marquis P.Language and Translation Issues. [W:] Spilker B. red.: Quality of Life and Pharmacoeconomics in Clinical Trials, 2nd edn. Philadelphia: Lippincott-Raven;1996: 575-585.
11. Quality of life and clinical trials. Lancet 1995; 346: 1-2.
12. De Lateur B.J. Quality of life: A patient-oriented outcome. Arch. Phys. Med. Rehab., 1997; 78: 237-239.
13. Murray M.F. Quality of life: The physician’s dilemma. Arch. Phys. Med. Rehab., 1984; 65: 109-111.
14. WHO Constitution 1946; WHO. Geneva. Switzerland.
15. Campbell A. Subjective measures of well-being. Am. Psychol., 1976; 31: 117-124.
16. Campbell A., Converse P.E., Rogers W.L. The quality of American Life: perception, evaluation, and satisfaction. New York: Rasel Sage Foundation; 1976.
17. Kowalik S., Ratajska A., Szmaus A. W poszukiwaniu nowego wymiaru jakości życia związanego ze stanem zdrowia. W: Wołowicka L. red. Jakość życia w naukach medycznych. Poznań; Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu: 2001, s. 13-16.
18. Saxena S., Orley J. Quality of life assessement. The World Health Organization perspective. Eur. Psychiatry, 1997; 12(supp. 3): 263-266.
19. Dalkey N.C., Rourke D.L. The Delphi procedure and rating quality of life factors. Univ. California LA; 1972.
20. Flanagan J.C. Measurment of quality of life: current state of the art. Arch. Phys. Med. Rehabil., 1982; 63: 56-59.
21. Torrance G.W. Utility approach to measuring health-realted quality of life. J. Chronic Dis., 1987; 40: 6-11.
22. De Walden-Gałuszko K. Wykorzystywanie badania jakości życia w psychiatrii. Pamiętnik VII Gdańskich Dni Leczenia Psychiatrycznego. Jurata, 24-25 IX 1993. Gdańsk 1993.
23. World Health Organization. Report of WHOQOL Focus Group Work. World Health Organization. Geneva; 1993.
24. The WHOQOL Group. Development of the WHOQOL: rationale and current status. Int. J. Mental Health, 1994; 23: 24-56.
25. The WHOQOL Group. The World Health Organization Quality of Life assessment (WHOQOL): position paper from the World Health Organization. Soc. Sci. Med., 1995; 41(10): 1403-1409.
26. Tobiasz-Adamczyk B. Jakość życia w naukach społecznych i medycynie. Sztuka Leczenia, 1996; 2: 33-40.
27. Albrecht G.L., Fitzpatrick R. A social perspective on health related quality of life research. W: Albrecht G.L., Fitzpatrick R. Advances in medical sociology, quality of life in health care, Vol. 5. Greenwich CT, London, UK: Jai Press ;1994, s. 1-21.
28. Wade D. Measurement in Neurologic Rehabilitation. Vol 7.New York, NY: Oxford University Press Inc; 1996.
29. Pfennings L., Polman C.H., Van der Ploeg H.M. Quality of life in multiple sclerosis. MS Manag., 1995; 2: 26-30.
30. Farquhar M. Definitions of quality of life: a taxonomy. J. Adv. Nurs., 1995; 22: 502-508.
31. Asmus W.F. Demokryt. Książka i Wiedza, 1961: 80-87.
32. Ferrans C.E., Powers M.J. Psychometric assessement of the quality of life index. Res. Nurs. Health, 1992; 15: 29-38.
33. Schipper H., Clinch J.J., Olweny Ch. L.M. Quality of life studies. Definitions and conceptual issues. W: Spilker B. red., Quality of life and pharmacoeconomics in clinical trials. 2nd ed. Philadelphia: Lippincott-Raven Publishers; 1996, s. 11-23.
34. Provinciali L., Ceravolo M.G., Bartolini M., Logullo F., Danni M. A multidimensional assessement of multiple sclerosis: relationship between disability domains. Acta Neurol. Scand., 1999; 100: 156-162.
35. Lobentanz I.S., Asenbaum S., Vass K., Sauter C., Klosch G., Kollegger H., Kristofertisch W., Zeitlhofer J. Factors influencing quality of life in multiple sclerosis patients: disability, depressive mood, fatigue and sleep quality. Acta Neurol. Scand., 2004; 110: 6-13.
36. Benedict R.H., Wahlig E., Bakshi R., Fishman I., Munschauer F., Zivadinov R., Weinstock-Guttman B. Predicting quality of life in multiple sclerosis: accounting for physical disability, fatigue, cognition, mood disorder, personality, and behaviour change. J. Neurol. Sci., 2005; 231: 29-34.
37. Mc Keena S.P. Measuring quality of life. Eur. Psychiatry 1997; 12; suppl.3:267-274.
38. Jaracz K. Sposoby ujmowania pomiaru jakości życia. Próba kategoryzacji. Pielęg. Pol., 2001; 2(12): 219-226.
39. Ware J.E., Brook R.H., Devies-Avery A. SF-36 Health Survey: Manual and Interpretation Guide. 1993 Boston, M.A.: The Health Institute, New England Medical Center.
40. Górna K., Suwalska A. Badania jakości życia w psychiatrii. W: Wołowicka L. red. Jakość życia w naukach medycznych. Poznań: Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; 2001, s. 158-176.
41. Hunt S.M., Mc Keena S.P., McEwen J., Backett E.M., Wiliams J., Papp E. A quantitive approach to perceived health status: a validation study. J. Epidemiol. Community Health, 1980; 34: 281-286.
42. Pelham B. Self-investement and self-esteem: Evidence for Jamesian model of self-worth.J. Pers. Soc. Psychol., 1995; 69: 1141-1150.
43. Aronson K.J. Quality of life amongst persons with multiple sclerosis and their caregivers. Neurology, 1997; 49: 74-80.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Autorzy
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
