Selen i jego rola w medycynie ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń psychicznych
Keywords:
selen, zaburzenia psychiczneAbstract
Od końca lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku, wiedza na temat biologicznej roli związków selenu nieustannie się poszerza. Wraz z rozwojem biochemii i biologii molekularnej przybywa dowodów na niezwykle istotną regulacyjną rolę związków selenu w procesach metabolizmu komórkowego. Szczególnie ważne z punktu widzenia badań nad szeroko rozumianą etiologią procesów nowotworowych, zapalnych, degeneracyjnych, zaburzeń immunologicznych, jak również genetycznych wydają się analizy obejmujące ochronne właściwości selenu dotyczące zjawiska stresu oksydacyjnego.
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie aktualnych doniesień naukowych omawiających najważniejsze kierunki badań nad fizjologiczną rolą związków selenu oraz ich wpływem na występowanie zaburzeń struktury i funkcji organizmu ludzkiego ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń dotyczących ośrodkowego układu nerwowego. Selen jest niezbędny dla prawidłowego przebiegu wielu procesów enzymatycznych, stanowiąc składnikiem centrów aktywnych enzymów m.in. peroksydazy glutationowej. Często podnosi się znaczenie selenu w profilaktyce chorób nowotworowych, jak również chorób układu sercowo-naczyniowego i schorzeń reumatycznych.
W niniejszej pracy opisano główne kierunki badań nad rola patogenetyczna i terapeutyczną związków selenu w chorobach afektywnych, schizofrenii, autyzmie, zaburzeniach funkcji poznawczych związanych m.in. z chorobą Alzheimera. Niewątpliwie istotne wydaje się odkrycie wzmożonej ekspresji genów dla białka SELENBP-1 u zwierząt doświadczalnych, u których wywołano stany mogące stanowić model zaburzeń psychotycznych i afektywnych.
References
1. Puzanowska-Tarasiewicz H., Kuźmicka L., Tarasiewicz M.: Funkcje biologiczne pierwiastków i ich związków. II. Selen, seleniany, związki selenoorganiczne. Pol. Merk. Lek., 2009; XXVII: 159, 249
2. Gao S., Jin Y., Unverzagt F.W., Liang C., Hall K.S., Cao J., Ma F., Murrell J.R., Cheng Y., Li P., Bian J., Hendrie H.C.: Selenium level and depressive symptoms in a rural elderly Chinese cohort. BMC Psychiatry, 2012; 12: 72.
3. Pasco J.A., Jacka F.N., Williams L.J., Evans-Cleverdon M., Brennan S.L., Kotowicz M.A., Nicholson G.C., Ball M.J., Berk M.: Dietary selenium and major depression: a nested case-control study. Complement Ther Med., 2012; 20(3): 119-23.
4. Berr C., Arnaud J., Akbaraly T.N.: Selenium and cognitive impairment: a brief-review based on results from the EVA study. Biofactors., 2012; 38(2): 139-44.
5. Vural H., Demirin H., Kara Y., Eren I., Delibas N.: Altera-tions of plasma magnesium, copper, zinc, iron and selenium concentrations and some related erythrocyte antioxidant enzyme activities in patients with Alzheimer’s disease. J Trace Elem Med Biol., 2010; 24(3): 169-73.
6. Lakshmi Priya M.D., Geetha A.: Level of trace elements (copper, zinc, magnesium and selenium) and toxic elements (lead and mercury) in the hair and nail of children with autism. Biol Trace Elem Res., 2011; 142(2): 148-58.
7. Cemek M., Büyükokuroğlu M.E., Hazman O., Konuk M., Bulut S., Birdane Y.O.: The roles of melatonin and vitamin E plus selenium in prevention of oxidative stress induced by naloxone-precipitated withdrawal in heroin-addicted rats. Biol Trace Elem Res., 2011; 142(1): 55-66.
8. Machado M. S.,Rosa R. M., Dantas A.S.,Reolon G. K.,Appelt H. R., Braga A. L., Pegas Henriques J. A., Roesler R.:An organic selenium compound attenuates apomorphine-induced stereotypy in mice. Neuroscience Letters, 2006; 410: 198-202
9. Brüning C.A., Prigol M., Luchese C., Pinton S., Nogueira C.W.:Diphenyl diselenide ameliorates behavioral and oxidative parameters in an animal model of mania induced by ouabain. Progress in Neuro-Psychofarm. and Biol. Psychiatry, 2012; 38(2): 168-174
10. Kanazawa T., Chana G., Glatt S.J., Mizuno H., Masliah E., Yoneda H., Tsuang M.T., Everall I.P.:The utility of selenbp1 gene expression as a biomarker for major psychotic disorders: Replication in schizophreniaand extension to bipolar disorder with psychosis, 2008; 147(6): 686-689
