Rola płci jako moderatora relacji pomiędzy obrazem choroby a strategiami radzenia sobieze stresem pośród pacjentów leczonych psychiatrycznie
DOI:
https://doi.org/10.2478/cpp-2020-0003Słowa kluczowe:
strategie radzenia sobie ze stresem, obraz choroby, zaburzenia psychiczne, moderator, płećAbstrakt
Wstęp. Obraz choroby zależy od przekonań pacjenta związanych z charakterem choroby, wcześniejszymi doświadczeniami osobistymi lub rodzinnymi oraz jego postawą wobec nich. Pacjenci próbują zrozumieć i poradzić sobie z problemami zdrowotnymi. Celem niniejszego badania było udzielenie odpowiedzi na pytanie, które komponenty relacji pomiędzy obrazem choroby psychicznej a strategiami radzenia sobie ze stresem będą moderowane przez płeć.
Materiał i Metoda. Badaniem objęto 98 pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi, lękowymi, schizofrenią, uzależnionych od alkoholu. Badanie zmiennych przeprowadzono za pomocą Wielowymiarowego Inwentarza do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem - COPE i Kwestionariusza Obrazu Choroby - KOCh.
Wyniki. Im częściej mężczyźni postrzegają zaburzenie psychiczne jako korzyść, tym częściej radzą sobie ze stresem za pomocą religii. Ponadto, ujawniono odwrotny wzór dla kobiet. Kobiety rzadziej stosowały radzenie sobie ze stresem za pomocą religii i planowania gdy percepcja choroby jako zagrożenia wzrastała. Poza tym, w im większym stopniu kobiety postrzegały chorobę jako słabość tym rzadziej poszukiwały wsparcia emocjonalnego i akceptacji.
Wnioski. Uzyskane wyniki wskazują, że istnieją odmienne wzorce, specyficzne dla płci, stosowanych strategii radzenia sobie ze stresem w zależności od obrazu choroby.
Bibliografia
1. American Psychiatric Association (APA). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed Washington, DC: APA; 2013.
2. Telles-Correia D, Saraiva S, Gonçalves J. Mental Disorder—The Need for an Accurate Definition. Frontiers in Psychiatry. 2018; 12, 9:64.
3. Petrie KJ, Broadbent E, Kydd R. Illness perceptions in mental health: Issues and potential applications. Journal Mental Health. 2008;17(6):559–564.
4. Chemperek E, Patyrak J, Wieczorski M. Analiza postaw pacjentów wobec choroby. Zdrowie Publiczne. 2008; 118 (3): 259–263.
5. Fortune G, Barrowclough C, Lobban F. Illness representations in depression. British Journal Clinical Psychology. 2004; 43(4):347–364.
6. Leventhal, H., Nerenz, D.R. and Steele, D.J.. Illness representations and coping with health threats. In: Baum, A., Taylor, S.E. and Singer, J.E. (Eds.), Handbook of psychology and health: social psychological aspects of health, Vol. 4. pp. 219–252. Earlbaum, Hillsdale, NJ; 1984.
7. Williams K, Steer H. Illness perceptions: are beliefs about mental health problems associated with self-perceptions of engagement in people with psychosis? Behavioral Cognitive Psychotherapy. 2011; 39(2):151-163.
8. Pawłowska B, Potembska E, Pić J, Pić N, Pić K. Właściwości psychometryczne Kwestionariusza do badania Obrazu własnej Choroby Current Problem in Psychiatry. 2016; 17(2), 83-89.
9. Pawłowska B, Międlar K, Biały-Międlar K, Dziurzyńska E. Niepokój a postawy wobec choroby u pacjentek z guzami jajnika i mięśniakami macicy. Current Problem in Psychiatry. 2012; 13 (3): 209-215.
10. Leventhal, H., Meyer, D. and Nerenz, D. The common sense model of illness danger. In: Rachman, S. (Ed.), Medical psychology, 1980; Vol. 2. pp. 7–30. Pergamon, New York.
11. Diefenbach, M. A., & Leventhal, H.. The Common-Sense Model of Illness Representation: Theoretical and Practical Considerations. Journal of Social Distress and the Homeless, 1996; 5(1), 11–38. doi:10.1007/bf02090456
12. Zhang M, Hong L, Zhang T, Lin Y, Zheng S, Zhou X, et al. Illness perceptions and stress: mediators between disease severity and psychological well-being and quality of life among patients with Crohn’s disease. Patient Prefer Adherence. 2016; 10: 2387–2396
13. Lobban, F., Barrowclough, C., & Jones, S.. The impact of beliefs about mental health problems and coping on outcome in schizophrenia. Psychological Medicine, 2004; 34, 1165–1176.
14. Fortune, G., Barrowclough, C., & Lobban, F.. Illness representations in depression. British Journal of Clinical Psychology, 2004; 43, 347–364.
15. Bhui, K., Rudell, K., & Priebe, S.. Assessing explanatory models for common mental disorders. Journal of Clinical Psychiatry, 2006; 67, 964–971.
16. Lysaker PH, Bryson OJ, Marks K, Qreig TC, Bell MD. Coping Style in Schizophrenia: Associations With Neurocognitive Deficits and Personality. Schizophrenia Bulletin. 2004; 30(1): 113-121.
17. Pozzi G, Frustaci A, Tedeschi D, Solaroli,S. Grandinetti P, Di Nicola M, et al. Coping strategies in a sample of anxiety patients: factorial analysis and associations with psychopathology. Brain and Behavior, 2015; 5(8), e00351
18. Phillips, L. J., Francey, S. M., Edwards, J., & McMurray, N.. Strategies used by psychotic individuals to cope with life stress and symptoms of illness: a systematic review. Anxiety, Stress & Coping, 2009; 22(4), 371–410. doi:10.1080/10615800902811065
19. Sawhney, M., Kunen, S., & Gupta, A.. Depressive Symptoms and Coping Strategies Among Indian University Students. Psychological Reports, 2018; 003329411882051. doi:10.1177/0033294118820511
20. Vollrath, M., Torgersen, S. & Alnæs, R.. Neuroticism, coping and change in MCMI-II clinical syndromes: test of a mediator model. Scandinavian Journal of Psychology, 1998; 39, 15–24.
21. Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S.. Emotionregulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 2010; 30(2), 217–237. doi:10.1016/j.cpr.2009.11.004
22. Horan, W.P., & Blanchard, J.J.. Emotional responses to psychosocial stress in schizophrenia: The role of individual differences in affective traits and coping. Schizophrenia Research, 2003; 60, 271-283.
23. Horan, W.P., Ventura, J., Mintz, J., Kopelowicz, A., Wirshing, D., Christian-Herman, J., et al.. Stress and coping responses to a natural disaster in people with schizophrenia. Psychiatry Research, 2007; 151, 77-86.
24. Matheson K, Anisman H. Systems of Coping Associated with Dysphoria, Anxiety and Depressive Illness: A Multivariate Profile Perspective. Stress. 2003; 6 (3), 223–234.
25. Rosario, M., Shinn, M., Morch, H., & Huckabee, C. B. Gender differences in coping and social supports: Testing socialization and role constraint theories. Journal of Community Psychology, 1988; 16, 55-69.
26. Tamres, L. K., Janicki, D., & Helgeson, V. S.. Sex differences in coping behaviour: A meta-analytic review and an examination of relative coping. Personality and Social Psychology Review, 2002; 6, 2–30. http://dx.doi.org/10.1207/S15327957PSPR0601_1.
27. Carver, C. S., Scheier, M. F., & Weintraub, J. J.. Assessing coping strategies: a theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 1989; 56, 267-283.
28. Juczyński Z. Ogińska-Bulik N.. Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem. Warszawa: PTP; 2009.
29. Hayes AF: Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis. A Regression Bases Approach. New York, NY, US: A Division of Guilford Publications, Inc.; 2018
30. Oliffe, J. L., Ogrodniczuk, J. S., Bottorff, J. L., Johnson, J. L., & Hoyak, K. . “You feel like you can’t live anymore”: Suicide from the perspectives of Canadian men who experience depression. Social Science & Medicine, 2012; 74, 506–514. http://dx.doi. org/10.1016/j.socscimed.2010.03.057
31. Dinos S, Stevens S, Serfaty M, Weich S, King M. Stigma: the feelings and experiences of 46 people with mental illness. Qualitative study. British Journal Psychiatry. 2004; 184:176– 181.
32. Sprecher, S., & Sedikides, C.. Gender differences in perceptions of emotionality: The case of close heterosexual relationships. Sex Roles, 1993; 28, 511-530.
33. Fujita, F., Diener, E., & Sandvik, E.. Gender differences in negative affect and well-being: The case for emotional intensity. Journal of Personality and Social Psychology, 1991; 61, 427-434.
34. Ociskova M, Prasko J, Kamaradova D, Grambal A, Kasalova P. Sigmundova Z. et al. Coping strategies, hope, and treatment efficacy in pharmacoresistant inpatients with neurotic spectrum disorders. Neuropsychiatric Disease and Treatment. 2015; 11, 1191-1201.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Autorzy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
