Zależności między zanieczyszczeniem powietrza a depresją
DOI:
https://doi.org/10.1515/cpp-2017-0009Słowa kluczowe:
zanieczyszczenie powietrza, PM2.5, PM10, depresja, cytokiny prozapalne, hipokampAbstrakt
Wstęp: W XXI wieku obserwuje się wzrost rozpowszechnienia depresji na świecie. Do tej pory mechanizm zachorowania na depresję nie jest dokładnie poznany. Czynniki ryzyka wystąpienia depresji są złożone a współcześnie akcentuje się, że zanieczyszczenie powietrza może wpływać na nasilenie objawów depresyjnych.
Cel: Analiza prac naukowych badających związek zanieczyszczenia powietrza z depresją.
Materiał i metoda: Materiał stanowiły badania opublikowane między 2007 a 2017 rokiem. Dokonano przeglądu systematycznego bazy Medline (przy użyciu wyszukiwarki PubMed), wpisując angielską frazę (air pollution) and (depression), uzyskano 154 rezultatów. Odrzucono te, które dotyczyły nikotynizmu, chorób otępiennych. Kryterium włączenia stanowiła liczba badanych n>500, w przypadku dorosłych oraz n>200 u dzieci (niewielka liczba publikacji). Ostatecznie do końcowych analiz włączono 9 badań w populacji osób dorosłych oraz 1 badanie w grupie dzieci. W części dyskusji niniejszej pracy przeanalizowano również prace prowadzone na zwierzętach, odnoszące się do przedmiotu analiz własnych.
Wyniki: Z 10 analizowanych badań, w 8 wykazano istotnie statystycznie związki między długotrwałą ekspozycją na zanieczyszczenie powietrza (głównie na drobny pył, PM) a depresją. Związek ten dotyczył głównie nasilenia objawów depresyjnych podczas długotrwałej ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza. Ekspozycja ta powodowała również zmiany w neuroprzekaźnictwie serotoniny, a także zmiany neurodegeneracyjne u dzieci, narażonych na długotrwałe zanieczyszczenie wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi (PAH) w życiu płodowym. Badania na zwierzętach wskazują, że zanieczyszczenie powietrza wpływa na aktywację procesów prozapalnych w hipokampie, co wtórnie może przyczyniać się do powstawania objawów depresyjnych i poznawczych.
Wnioski: W obliczu wzrostu zachorowań na depresję oraz stale utrzymującego się zanieczyszczenia powietrza na świecie istnieje potrzeba dalszego badania związku między zanieczyszczeniami powietrza a depresją, z uwzględnieniem czynników genetycznych, społecznych i psychologicznych.
Bibliografia
1. Kessler R.C., Bromet E.J. The epidemiology of depression across cultures, Annu Rev Public Health. 2013; 34: 119–138.
2. who.com [strona domowa w Internecie]. Depression WHO [aktualizowana 10 października 2016; cytowana 12.02.2017]. Dostęp-na z http://www.who.int/topics/depression/en/.
3. who.com [strona domowa w Internecie]. Depression WHO [aktualizowana 10 października 2012; cytowana 12.02.2017]. Dostępna z (http://www.who.int/mental_health/management/depression/wfmh_paper_depression_wmhd_2012.pdf)
4. Nestler E.J., Barrot M., DiLeone R.J., Eisch A.J., Gold S.J., Monteggia L.M. Neurobiology of depression. Neuron. 2002; 34(1):13-25.
5. Lehmann L. P., Hubbard J. R., Martin P. R. Substance abuse and depression. Substance abuse in the mentally and physically disabled, 2001: 33-58.
6. Tsuno N, Besset A., Ritchie K. Sleep and depression. The Journal of clinical psychiatry, 2005; 66(10): 1254-1269.
7. Bonnet F., Irving K., Terra J.L., Nony P., Berthezène F., Moulin P. Anxiety and depression are associated with unhealthy lifestyle in patients at risk of cardiovascular disease. Atherosclerosis 2005; 178(2): 339-344.
8. CamachoT. C., Roberts R. E., Lazarus N. B., Kaplan G. A., Cohen, R. D. Physical activity and depression: evidence from the Alameda County Study. American journal of epidemiology, 1991; 134(2): 220-231.
9. Ströhle, A. Physical activity, exercise, depression and anxiety disorders. Journal of neural transmission, 2009; 116(6): 777-784.
10. Wood A. M., Joseph S. The absence of positive psychological (eudemonic) well-being as a risk factor for depression: A ten year cohort study. Journal of affective disorders, 2010; 122(3): 213-217.
11. Sowislo, J. F., Orth, U. Does low self-esteem predict depression and anxiety? A meta-analysis of longitudinal studies, 2013 http://dx.doi.org/10.1037/a0028931 [cytowana 16.02.2017].
12. Constantino R. E., Sekula L. K., Rabin B., Stone C. Negative life experiences negative life experiences, depression, and immune function in abused and nonabused women. Biological research for nursing, 2000; 1(3): 190-198.
13. Everson S. A., Maty S. C., Lynch J. W., Kaplan G. A. Epidemiologic evidence for the relation between socioeconomic status and de-pression, obesity, and diabetes. Journal of psychosomatic re-search, 2002; 53(4), 891-895.
14. Thabet A. A. M., Abed Y., Vostanis P. Comorbidity of PTSD and depression among refugee children during war conflict. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 2004; 45(3), 533-542.
15. Friedmann, E., Thomas, S. A., Liu, F., Morton, P. G., Chapa, D., Gottlieb, S. S., & Sudden Cardiac Death in Heart Failure Trial (SCD-HeFT) Investigators. Relationship of depression, anxiety, and social isolation to chronic heart failure outpatient mortality. American Heart Journal, 2006; 152(5): 940.
16. Thienkrua W., Cardozo B. L., Chakkraband M. S., Guadamuz T. E., Pengjuntr W., Tantipiwatanaskul P. et al. Symptoms of posttrau-matic stress disorder and depression among children in tsunami-affected areas in southern Thailand. Jama 2006; 296(5): 549-559.
17. Kendler K. S., Hettema J. M., Butera F., Gardner C.O., Prescott C. A. Life event dimensions of loss, humiliation, entrapment, and danger in the prediction of onsets of major depression and generalized anxiety. Archives of General Psychiatry, 2003; 60(8), 789-796.
18. Calderón-Garcidueñas L., Calderón-Garcidueñas A., Torres-Jardón R., Avila-Ramírez J., Kulesza R.J., Angiulli A.D. Air pollution and your brain: what do you need to know right now. Prim Health Care Res Dev. 2015; 16(4):329-45.
19. Vrijheid M. Health effects of residence near hazardous waste landfill sites: a review of epidemiologic literature. Environmental health perspectives, 2000; 108(1): 101.
20. Van Kamp I., Davies, H. Environmental noise and mental health: Five year review and future directions. In Proceedings of the 9th International Congress on Noise as a Public Health Problem, 2008.
21. Lim, Y.H., Kim, H., Kim, J. H., Bae, S., Park, H. Y., Hong, Y.-C. Air Pollution and Symptoms of Depression in Elderly Adults. Environmental Health Perspectives, 2012; 120(7): 1023–1028.
22. Daly A., Zannetti, P. An introduction to air pollution–definitions, classifications, and history. Ambient air pollution. P. Zannetti, D. Al-Ajmi and S. Al-Rashied, The Arab School for Science and Technology and The Enviro Comp Institute, 2007; 1-14.
23. Juda-Rezler K., Manczarski P. Zagrożenia związane z zanieczysz-czeniem powietrza atmosferycznego i gospodarką odpadami komunalnymi, Nauka, 2010; 4: 97-106.
24. Black, J. Intussusception and the great smog of London, Decem-ber 1952. Archives of disease in childhood, 2003; 88(12): 1040-1042.
25. who.com [strona domowa w Internecie], Ambient (outdoor) air quality and health, 2016. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs313/en/ [aktualizowana 10 października 2016; cytowana 13.02.2016]
26. who.euro.com [strona domowa w Internecie], Review of evidence on health aspects of air pollution – REVIHAAP project: final technical report 2013, [aktualizowana 2013, cytowana 2017.02.15], http://www.euro.who.int/en/health-topics/environment-and-health/air-quality/publications/2013/review-of-evidence-on-health-aspects-of-air-pollution-revihaap-project-final-technical-report
27. Thomson E.M., Pal S., Guénette J., Wade M.G., Atlas E., Holloway A.C, Williams A, et al. Ozone Inhalation Provokes Glucocorticoid-Dependent and -Independent Effects on Inflammatory and Meta-bolic Pathways. Toxicol Sci. 2016; 152(1): 17-28.
28. Miller D.B., Ghio A.J., Karoly E.D., Bell L.N., Snow S.J., Madden M.C., Soukup J., Cascio W.E., et al. Ozone Exposure Increases Circulating Stress Hormones and Lipid Metabolites in Humans. Am J Respir Crit Care Med. 2016; 193(12): 1382-91.
29. Wang Y., Eliot M. N., Koutrakis P., Gryparis A., Schwartz J.D., Coull B.A., et al. Ambient Air Pollution and Depressive Symptoms in Older Adults: Results from the MOBILIZE Boston Study, Environ Health Perspect. DOI:10.1289/ehp.1205909
30. Cho J., Choi Y.J., Suh M,. Sohn J., Kim H., Cho S.K., Ha K.H., et al. Air pollution as a risk factor for depressive episode in patients with cardiovascular disease, diabetes mellitus, or asthma. J Affect Disord. 2014; 157:45-51.
31. Madrigano J., Baccarelli A., Mittleman M.A., Sparrow D., Spiro A., Vokonas P.S., et al. Air pollution and DNA methylation: interac-tion by psychological factors in the VA Normative Aging Study. Am J Epidemiol. 2012; 176(3): 224-32.
32. Banerjee M., Siddique S., Dutta A., Mukherjee B., Ranjan Ray M. Cooking with biomass increases the risk of depression in pre-menopausal women in India. Soc Sci Med. 2012; 75(3): 565-72.
33. Szyszkowicz M., Tremblay N. Case-crossover design: air pollution and health outcomes. Int J Occup Med Environ Health. 2011; 24(3): 249-55.
34. Szyszkowicz M. Air pollution and emergency department visits for depression in Edmonton, Canada. Int J Occup Med Environ Health. 2007; 20(3): 241-5.
35. Zijlema W.L., Wolf K., Emeny R., Ladwig K.H., Peters A., Kongsgård H., Hveem K., et al. The association of air pollution and depressed mood in 70,928 individuals from four European cohorts. Int J Hyg Environ Health. 2016; 219(2):212-9.
36. Kim K.N., Lim Y.H., Bae H.J., Kim M., Jung K., Hong Y.C. Long-Term Fine Particulate Matter Exposure and Major Depressive Disorder in a Community-Based Urban Cohort. Environ Health Perspect. 2016; 124(10): 1547-1553.
37. Perera, F. P., Wang, S., Rauh, V., Zhou, H., Stigter, L., Camann, D., Majewska, R. Prenatal exposure to air pollution, maternal psychological distress, and child behavior. Pediatrics. 2013; 132(5): 1284-1294.
38. Szyszkowicz M., Rowe B.H., Colman I. Air pollution and daily emergency department visits for depression. Int J Occup Med Environ Health 2009; 22(4): 355-62.
39. Szyszkowicz M., Willey J.B., Grafstein E., Rowe B.H., Colman I. Air pollution and emergency department visits for suicide attempts in Vancouver, Canada. Environ Health Insights. 2010; 15(4): 79-86.
40. Kubiak M.S. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) – ich występowanie w środowisku i w żywności. „Problemy Higieny i Epidemiologii”. 2013; 94 (1): 31-36.
41. Edwards S.C., Jedrychowski W., Butscher M., Camann D., Kieltyka A., Mroz E., et al. Prenatal exposure to airborne polycyclic aro-matic hydrocarbons and children's intelligence at 5 years of age in a prospective cohort study in Poland, Environ Health Perspect. 2010;1 18(9): 1326-31.
42. Peterson B. S., Rauh V. A., Bansal R., Hao, X., Toth Z., Nati G., et al. Effects of prenatal exposure to air pollutants (polycyclic aromatic hydrocarbons) on the development of brain white matter, cognition, and behavior in later childhood. JAMA Psychiatry, 2015; 2(6): 531-540.
43. Tzivian L., Dlugaj M., Winkler A., Weinmayr G., Hennig .F, Fuks K.B., Jöckel K.H. Long-Term Air Pollution and Traffic Noise Exposures and Mild Cognitive Impairment in Older Adults: A Cross-Sectional Analysis of the Heinz Nixdorf Recall Study. Environ-mental health perspectives, 2016; 124(9): 1361-1368.
44. Davis D.A., Bortolato M., Godar S.C., Sander T.K., Iwata N., Pakbin P., et al. Morgan TE. Prenatal exposure tourban air nanoparticles in mice causes altered neuronal differentiation anddepression-like responses. PLoS One. 2013; 8(5): 64128.
45. Fonken L.K., Xu X., Weil Z.M., Chen G., Sun Q., Rajagopalan S., Nelson R.J. Airpollution impairs cognition, provokes depressive-like behaviors and alters hippocampal cytokine expression and morphology. Mol Psychiatry. 2011; 16(10): 987-95, 973.
46. Sapolsky R.M. Depression, antidepressants, and the shrinking hippo-campus, Proc Natl Acad Sci U S A. 2001; 98(22): 12320–12322.
47. Ufnal M., Wolynczyk-Gmaj D. Mózg i cytokiny – wspólne podłoże depresji, otyłości i chorób układu krążenia? Postepy Hig Med Do-sw, 2011; 65: 228-235.
48. Olszanecka-Glinianowicz M., Zahorska-Markiewicz B., Kocełak P., Janowska J., Semik-Grabarczyk E., Wikarek T., Gruszka W., Dąbrowski P. Is Chronic Inflammation a Possible Cause of Obesity-Related Depression? Mediators Inflamm. 2009; 2009: 439107.
49. Mehra V.C,. Ramgolam V.S., Bender J.R. Cytokines and cardiovascular disease. J Leukoc Biol. 2005; 78(4):805-180
50. Latzin P., Frey, U., Armann J., Kieninger, E., Fuchs O., Röösli M., Schaub, B. Exposure to moderate air pollution during late pregnancy and cord blood cytokine secretion in healthy neonates. PloS one, 2011; 6(8): 23130.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Autorzy
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
