Self-regulation, depression and grief in family caregivers supportingrelatives with dementia attending day care homes
DOI:
https://doi.org/10.12923/2353-8627/2025-0001Słowa kluczowe:
objawy depresji, sprawowanie opieki, zasoby wewnętrzneAbstrakt
Wstęp: Prezentowane badania koncentrują się na funkcjonowaniu rodzinnych opiekunów osób z demencją korzystających z dziennych domów pomocy. Głównymi celami pracy było: (1) porównanie samoregulacji i objawów depresji u rodzinnych opiekunów osób z demencją oraz osób niesprawujących opieki nad osoba chorą; (2) oszacowanie wpływu samoregulacji na objawy depresji i poczucie straty u opiekunów osób z demencją; (3) ocena zależności między samoregulacją, objawami depresji, poczuciem straty u opiekunów oraz wsparciem udzielanym przez nich podopiecznym z demencją.
Metoda: Przebadano 30 opiekunów osób z diagnozą demencji korzystających z dziennych domów pomocy oraz 32 osoby niesprawujące opieki nad osobą chorą. W badaniach zastosowano Kwestionariusz do Pomiaru Depresji, Kwestionariusz Poczucia Straty Opiekunów oraz wybrane podskale z Berlińskiej Skali Wsparcia Społecznego.
Wyniki: Rodzinni opiekunowie uzyskali istotnie wyższy wynik niż grupa kontrolna w zakresie ogólnej depresyjności oraz niektórych jej wymiarów. Analiza regresji wykazała, ze sprawowanie opieki istotnie nasila myślenie o śmierci, pesymizm i alienację, a także poczucie winy i napięcie lękowe. Ujawniono moderujący efekt sprawowania opieki dla relacji między samoregulacją a niektórymi objawami depresyjnymi, takimi jak deficyty poznawcze i utrata energii. Stwierdzono występowanie istotnych korelacji między samoregulacją a wsparciem emocjonalnym, informacyjnym i buforująco-ochronnym.
Wnioski: Sprawowanie opieki nad osobą bliską z demencją, nawet w sytuacji korzystania z dziennych domów pomocy stanowi ryzyko pojawienia się u opiekunów problemów emocjonalnych o charakterze depresyjnym. Możliwości opiekunów w zakresie samoregulacji okazują się być istotnym czynnikiem zarówno chroniącym przed ujawnieniem się symptomów depresyjnych jak i zwiększającym gotowość do udzielania bliskim z demencją różnych typów wsparcia.
Bibliografia
1. Papastavrou E, Kalokairinou A, Papacostas S. Caring for a relative with dementia: Family caregiver burden. J Adv Nurs. 2007;58(5):446-57. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2007.04250.x
2. Allen AP, Curran EA, Duggan A, Cryan JF, Chorcora´in Nı´, Dinan TG, et al. A systematic review of the psychobiological burden of informal caregiving for patients with dementia: Focus on cognitive and biological markers of chronic stress. Neurosci Biobehav Rev. 2017;73:123-164. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.12.006
3. Huang SS. Depression among caregivers of patients with dementia: Associative factors and management approaches. World J Psychiatry. 2022;12(1):59-76. [PMID: 35111579] https://doi.org/10.5498/wjp.v12.i1.59
4. Chotkowska K. Sprawowanie opieki nad seniorami a obciążenie psychiczne opiekunów – przegląd badań i studium przypadku. Niepełnosprawność i Rehabil. 2023;3:94-104. https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.9415
5. Sallim AB, Sayampanathan AA, Cuttilan A, Ho R. Prevalence of mental health disorders among caregivers of patients with Alzheimer disease. J Am Med Dir Assoc. 2015;16:1034-1041. [PMID: 26593303] https://doi.org/10.1016/j.jamda.2015.09.007
6. Gilhooly KJK. A meta-review of stress, coping and interventions in dementia and dementia caregiving. BMC Geriatr. 2016;16:106. https://doi.org/10.1186/s12877-016-0280-8
7. Chamberlain L, Anderson C, Knifton C, Madden G. Suicide risk in informal carers of people living with dementia. Nurs Older People. 2018;30:20-25. https://doi.org/10.7748/nop.2018.e1035
8. Guterman EL, Allen IE, Josephson SA, Merrilees JJ, Dulaney S, Chiong W, Possin KL. Association between caregiver depression and emergency department use among patients with dementia. JAMA Neurology. 2019;76(10):1166-1173. https://doi.org/10.1001/jamaneurol.2019.1820
9. Ying J, Yap P, Gandhi M, Liew TM. Validity and utility of the Center for Epidemiological Studies Depression Scale for detecting depression in family caregivers of persons with dementia. Dement Geriatr Cogn Disord. 2019;47:323-334. https://doi.org/10.1159/000500940
10. García-Alberca JM, Lara JP, Berthier ML. Anxiety and depression in caregivers are associated with patient and caregiver characteristics in Alzheimer's disease. Int J Psychiatry Med. 2011;41(1):57-69. [PMID: 21495522] https://doi.org/10.2190/pm.41.1.f
11. Liu S, Li C, Shi Z, Wang X, Zhou Y, Liu S, Liu J, Yu T, Ji Y. Caregiver burden and prevalence of depression, anxiety and sleep disturbances in Alzheimer's disease caregivers in China. J Clin Nurs. 2017;26:1291-1300. [PMID: 27681477] https://doi.org/10.1111/jocn.13601
12. Tsai C-F, Lee Y-T, Lee W-J, Hwang J-P, Wang S-J, Fuh J-L. Depression of family caregivers is associated with disagreements on life-sustaining preferences for treating patients with dementia. PLoS ONE. 2015;10(7):e0133711.
https://doi.org/10.1371/journal.pone.0133711
13. Gonyea JG, O’Connor M, Carruth A, Boyle PA. Subjective appraisal of Alzheimer's disease caregiving: The role of self-efficacy and depressive symptoms in the experience of burden. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 2005;20(5):273-280. https://doi.org/10.1177/153331750502000505
14. Mausbach BT. Caregiving. Am J Geriatr Psychiatry. 2014;22(8):743-745.
15. Grover S, Nehra R, Malhotra R, Kate N. Positive aspects of caregiving experience among caregivers of patients with dementia. East Asian Archives of Psychiatry. 2017;27(2):71-78.
16. Cheng ST. Dementia caregiver burden: A research update and critical analysis. Curr Psychiatry Rep. 2017;19:64. https://doi.org/10.1007/s11920-017-0818-2
17. Warchol-Biedermann K, Mojs E, Gregersen R, Maibom K, Millán-Calenti JC, Maseda A. What causes grief in dementia caregivers? Arch Gerontol Geriatr. 2014;59(2):462-467. https://doi.org/10.1016/j.archger.2014.05.013
18. Skaalvik MW, Norberg A, Normann K, Fjelltun AM, Asplund K. The experience of self and threats to sense of self among relatives caring for people with Alzheimer's disease. Dementia (London). 2016;15:467-480. [PMID: 24535820] https://doi.org/10.1177/1471301214523438
19. Crawley S, Sampson E, Moore K, Kupeli N, West E. Grief in family carers of people living with dementia: A systematic review. Int Psychogeriatr. 2022;35(9):1-32.
https://doi.org/10.1017/s1041610221002787
20. Meuser TM, Boise L, Morris JC. Clinician beliefs and practices in dementia care: Implications for health educators. Educ Gerontol. 2004;30(6):491-516. https://doi.org/10.1080/03601270490445104
21. Noyes BB, Hill RD, Hicken BL, Luptak M, Rupper R, Dailey NK, Bair BD. The role of grief in dementia caregiving. Am J Alzheimers Dis Other Demen. 2010;25(1):9-17. https://doi.org/10.1177/1533317509333902
22. van Knippenberg RJM, de Vugt ME, Ponds RW, Verhey FRJ, Myin-Germeys I. Emotional reactivity to daily life stress in spousal caregivers of people with dementia: An experience sampling study. PLoS ONE. 2018;13(4):e0194118. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0194118
23. Donaldson C, Tarrier N, Burns A. The impact of the symptoms of dementia on caregivers. B J Psych. 1997;170(1):62-68.
24. Hiyoshi-Taniguchi K, Becker CB, Kinoshita A. What behavioral and psychological symptoms of dementia affect caregiver burnout? Clin Gerontol. 2018;41(3):249-254. https://doi.org/10.1080/07317115.2017.1398797
25. Omranifard V, Haghighizadeh E, Akouchekian S. Depression in main caregivers of dementia patients: prevalence and predictors. Adv Biomed Res. 2018;7(1):34. https://doi.org/10.4103/2277-9175.225924
26. Gaugler JE, Edwards AB, Femia EE, Zarit SH, Stephens MAP, Townsend A, Greene R. (2000). Predictors of institutionalization of cognitively impaired elders: family help and the timing of placement. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2000;55(4):P247-P255. https://doi.org/10.1093/geronb/55.4.p247
27. Gilliam CM, Steffen AM. The relationship between caregiving self-efficacy and depressive symptoms in dementia family caregivers. Aging Ment Health. 2006;10(2):79-86. https://doi.org/10.1080/13607860500310658
28. Rabinowitz YG, Mausbach BT, Atkinson PJ, Gallagher-Thompson D. The relationship between religiosity and health behaviors in female caregivers of older adults with dementia. Aging Ment Health. 2009;13(6):788-798. https://doi.org/10.1080/13607860903046446
29. Riley GA, Evans L, Oyebode JR. Relationship continuity and emotional well-being in spouses of people with dementia. Aging Ment Health. 2018;22(3):299-305. https://doi.org/10.1080/13607863.2016.1248896
30. Choi SSW, Budhathoki C, Gitlin LN. Impact of three dementia-related behaviors on caregiver depression: The role of rejection of care, aggression, and agitation. Int J Geriatr Psychiatry. 2019;34:966–973. https://doi.org/10.1002/gps.5097
31. Mazurkiewicz A, Sidor K, Podstawka D, Wolak B, Makara¬Studzińska M. Wpływ wsparcia na jakość życia osób sprawujących opiekę nad chorymi na Alzheimera. Medycyna Paliatywna. 2015; 4(7): 250-255. https://doi.org/10.23856/w1707
32. Wang S, Cheung DSK, Leung AYM, Davidson PM. Factors associated with caregiving appraisal of informal caregivers: A systematic review. J Clin Nurs. 2020; 29(17-18):3201-3221. https://doi.org/10.1111/jocn.15394
33. Sołtys A, Tyburski E. Predictors of mental health problems in formal and informal caregivers of patients with Alzheimer’s disease. BMC Psychiatry. 2020;20(1):1-11. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02822-7
34. Sołtys A, Bidzan M, Tyburski E. The moderating effects of personal resources on caregiver burden in carers of Alzheimer's patients. Front Psychiatry. 2021;12:772050. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.772050
35. Neubert L, Gottschalk S, König HH, Brettschneider C. Dementia care-giving from a family network perspective in Germany: A typology. Health Soc Care Community. 2022;30(2):579-591. https://doi.org/10.1111/hsc.13161
36. Łojek E, Stańczak J, Wójcik A. Kwestionariusz do Pomiaru Depresji. Podręcznik. [Depression Assessment Questionnaire. Manual].Warszawa; Pracownia Testów Psychologicznych PTP: 2015
37. Lawton M, Kleban MH, Moss M, Rovine M, Glicksman A. Measuring caregiving appraisal. J Gerontol. 1989;44(3):P61-P71. https://doi.org/10.1093/geronj/44.3.p61
38. Kuo LM, Shyu YIL, Lin YK, Hsu WC. Mediating effects of predictability between caregiving demands and caregiving consequences for persons living with dementia: A longitudinal study. Geriatr Nurs. 2024;58:430-437. https://doi.org/10.1016/j.gerinurse.2024.05.028
39. Kawula S. Wsparcie społeczne – kluczowy wymiar pedagogiki społecznej. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. 1996;1:6–7.
40. Koerner SS, Shirai Y, Kenyon DB. Sociocontextual circumstances in daily stress reactivity among caregivers for elder relatives. J Gerontol B: Psychol Soc Sci. 2010;65(5):561-572. https://doi.org/10.1093/geronb/gbq045
41. Piłat A. Rodzinni opiekunowie osób starszych. Zeszyty Pracy Socjalnej. 2016;21(1):23-33. https://doi.org/10.4467/24496138PS.16.003.6004
42. Kretek-Kamińska A, Kukulak-Dolata I, Krzewińska A. Wsparcie osób niesamodzielnych. Perspektywa opiekunów i podopiecznych. Łódź; Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 2020. https://doi.org/10.18778/8220-083-6
43. Zarit SH, Kim K, Femia EE, Almeida DM, Savla J, Molenaar PCM. Effects of adult day care on daily stress of caregivers: a within-person approach. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2011;66(5):538-546. https://doi.org/10.1093/geronb/gbr030
44. Wammes JD, Labrie NH, Agogo GO, Monin JK, de Bekker-Grob EW, MacNeil Vroomen JL. Persons with dementia and informal caregivers prioritizing care: A mixed-methods study. Alzheimers Dement: Translational Research & Clinical Interventions. 2021;7(1):e12193. https://doi.org/10.1002/trc2.12193
45. Tretteteig S, Vatne S, Rokstad AMM. The influence of day care centres designed for people with dementia on family caregivers–a qualitative study. BMC Geriatr. 2017;17:1-11. https://doi.org/10.1186/s12877-016-0403-2
46. Donath C, Winkler A, Graessel E, Luttenberger K. Day care for dementia patients from a family caregiver’s point of view: a questionnaire study on expected quality and predictors of utilisation -part II. BMC Health Serv Res. 2011;11(76). doi:10.1186/1472-6963-11-76. https://doi.org/10.1186/1472-6963-11-76
47. Zank S, Schacke C. Evaluation of geriatric day care units: effects on patients and caregivers. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci. 2002;57(4):P348-P357. https://doi.org/10.1093/geronb/57.4.p348
48. Dam AE, de Vugt ME, Klinkenberg IP, Verhey FR, van Boxtel MP. A systematic review of social support interventions for caregivers of people with dementia: Are they doing what they promise? Maturitas. 2016;85:117-130. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2015.12.008
49. Kim K, Zarit SH, Femia EE, Savla J. Kin relationship of caregivers and people with dementia: Stress and response to intervention. Int J Geriatr Psychiatry. 2012;27(1):59-66. https://doi.org/10.1002/gps.2689
50. Mossello E, Caleri V, Razzi E., Di Bari M, Cantini C, Tonon E, et al. Day care for older dementia patients: favorable effects on behavioral and psychological symptoms and caregiver stress. Int J Geriatr Psychiatry: A journal of the psychiatry of late life and allied sciences. 2008;23(10):1066-1072. https://doi.org/10.1002/gps.2034
51. Marwit SJ, Meuser TM. Development and initial validation of an inventory to assess grief in caregivers of persons with Alzheimer’s disease. Gerontologist. 2002;42(6):751-765. https://doi.org/10.1093/geront/42.6.751
52. Meuser TM, Marwit SJ. A comprehensive, stage-sensitive model of grief in dementia caregiving. Gerontologist. 2001;41(5):658-670. https://doi.org/10.1093/geront/41.5.658
53. Łuszczyńska A, Kowalska M, Schwarzer R, Shulz U. Berlin Social Support Scales (BSSS) -Polish Version; 2002. Available from: http://userpage.fu-berlin.de/~health/soc_pol.html
54. Łuszczyńska A, Mazurkiewicz M, Kowalska M. Schwarzer R. Berlińskie Skale Wsparcia Społecznego (BSSS): Wyniki wstępnych badań nad adaptacją skal i ich własnościami psychometrycznymi. Studia Psychologiczne. 2006;44(3):17-27.
55. Hayes AF. Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach. Third Edition. A Regression-Based Approach. Guilford Press: 2022. https://doi.org/10.1111/jedm.12050
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Autorzy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
