Świadomość zdrowia vs. choroby. Polska Adaptacja Skali Świadomości Zdrowotnej Ch.S.Hu
DOI:
https://doi.org/10.2478/cpp-2022-0018Słowa kluczowe:
właściwości psychometryczne, rzetelność, trafnośćAbstrakt
Wstęp: Świadomość zdrowotna to konstrukt teoretyczny, który w zależności od koncepcji, stanowi psychologiczną strukturę wyrażającą się przede wszystkim w sferze poznawczej i behawioralnej. Decyduje o tym, w jaki sposób jednostka odnosi się do kwestii zdrowia i w jakim stopniu jest gotowa realizować działania w kierunku jego poprawy. Poziom świadomości zdrowotnej pacjenta i jego rodziny ma wpływ na osiągane efekty terapeutyczne. Z uwagi na brak analogicznego narzędzia do badania świadomości zdrowotnej w polskiej literaturze przedmiotu, celem badań było stworzenie polskiej adaptacji Health Consciousness Scale Ch.S.Hu i ustalenie jej właściwości psychometrycznych.
Materiał i metody: Badaniami objęto 599 osób. Spośród nich wylosowano próbę (N=291) w celu przeprowadzenia eksploracyjnej analizy czynnikowej i ustalenia poziomu rzetelności narzędzia. Model został potwierdzony za pomocą konfirmacyjnej analizy czynnikowej (N=599). Miary trafności HCS oparto o analizę różnic międzygrupowych i korelacji między wybranymi zmiennymi.
Wyniki: Polska wersja uzyskała strukturę pięcioczynnikową i zawiera 24 itemy. Zarówno cała skala, jak i niemal wszystkie podskale mają bardzo wysoki współczynnik rzetelności (α=0,80). Osoby wykonujące zawód medyczny/z wykształceniem medycznym osiągają istotnie wyższe wyniki w HCS niż pozostałe osoby badane.
Wnioski: Polska wersja HCS ma bardzo dobre właściwości psychometryczne. Oznacza to, że narzędzie jest rzetelne i trafne. Może być stosowane zarówno w badaniach naukowych, jak i w diagnozie indywidualnej.
Bibliografia
1. Skiba W, Siwicki D. Deinstytucjonalizacja psychiatrii w Polsce – dwie ścieżki, jeden cel. Analiza porównawcza założeń i pierwszych etapów wdrożenia modeli psychiatrii środowiskowej. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski; 2021.
2. Chondros P, Styliandis S, Lavdas M. User and Family Participation in Mental Health Services. In: Styliandis S, editor. Social and Community Psychiatry. Towards a Critical, Patient-Oriented Approach, Cham: Springer International Publishing; 2016, p. 437-49. https://doi.org/10.1007/978-3-319-28616-7_22
3. Podgórska-Jachnik D, Pietras T. Praca socjalna z osobami z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzinami. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich; 2014.
4. Thornicroft G, Deb T, Henderson C. Community mental health care worldwide: current status and further developments. World J Psychiatry 2016;15:276-86. https://doi.org/10.1002/wps.20349.
5. World Health Organization. Mental health : facing the challenges, building solutions : report from the WHO European Ministerial Conference. World Health Organization, Regional Office for Europe; 2005.
6. Becker MH, Maiman LA, Kirscht JP, Haefner DP, Drachman RH. The Health Belief Model and Prediction of Dietary Compliance: A Field Experiment. J Health Soc Behav 1977;18:348. https://doi.org/10.2307/2955344.
7. Gaweł A. Świadomość zdrowotna jako kategoria wyznaczająca cele edukacji Zdrowotnej. In: Gaweł A, Bieszczad B, editors. Kategorie pojęciowe edukacji w przestrzeni interdyscyplinarnych interpretacji, Kraków: UJ; 2011, p. 83-99.
8. Iversen AC, Kraft P. Does socio-economic status and health consciousness influence how women respond to health related messages in media? Health Educ Res 2006;21:601-10. https://doi.org/10.1093/her/cyl014.
9. Ratajczak Z. Model zachowania się człowieka wobec własnego zdrowia. Wnioski dla praktyki promocyjnej,. In: Ratajczak Z, editor. Promocja zdrowia. Psychologiczne podstawy wdrożeń, Katowice: Uniwersytet Śląski; 1997.
10. Zhang J, Sun L, Khan A. A review and assessment of the existing health consciousness models. Int Manag Rev 2014;1:17-23.
11. Gould SJ. Health Consciousness and Health Behavior: The Application of a New Health Consciousness Scale. Am J Prev Med 1990;6:228-37. https://doi.org/10.1016/S0749-3797(18)31009-2.
12. Gould SJ. Consumer Attitudes Toward Health and Health Care: A Differential Perspective. J Consum Aff 1988;22:96-118. https://doi.org/10.1111/j.1745-6606.1988.tb00215.x.
13. Hong H. Scale Development for Measuring Health Consciousness: Re-conceptualization. In: Yamamura K, editor. 12th Annual International Public Relations Research Conference: Research That Matters to the Practice, Florida, FL, USA, Miami: University of Miami; 2009, p. 212-33.
14. Dutta-Bergman MJ. Primary sources of health information: Comparisons in the domain of health attitudes, health cognitions, and health behaviors. Health Commun 2004;16:273-88. https://doi.org/10.1207/S15327027HC1603_1.
15. Dutta-Bergman MJ. An Alternative Approach to Social Capital: Exploring the Linkage Between Health Consciousness and Community Participation. Health Commun 2004;16:393-409. https://doi.org/10.1207/s15327027hc1604_1.
16. Kraft F, Goodell PW. Identifying the health conscious consumer. J Health Care Mark 1993;13:18-25.
17. Łukasik I. Health consciousness as a real phenomenon in view of John R. Searle’s considerations. Presence of the term in health pedagogy. Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2020;39:11-21. https://doi.org/10.17951/lrp.2020.39.4.11-21.
18. Garcia D, Skillman GD, Dvorak RD. Spirituality, environmental consciousness, and health awareness and use of complementary and alternative medicine. Adv Mind Body Med 2012;25:8-12.
19. Hu CS. A New Measure for Health Consciousness : Development of A Health Consciousness Conceptual Model. National Communication Association 99th Annual Convention, Washington, DC, 2013.
20. Gaweł A. Refleksje wokół tożsamości naukowej pedagogiki zdrowia. In: Łączka T, editor. Pedagogika zdrowia w teorii i praktyce, Kielce: UJK; 2017, p. 15-28.
21. Gaweł A. Pedagodzy wobec wartości zdrowia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; 2003.
22. Łukasik IM. Budowanie świadomości zdrowotnej w orientacji na przyszłość wyzwaniem edukacji zdrowotnej. Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2019;37:93. https://doi.org/10.17951/lrp.2018.37.4.93-106.
23. Prochaska JO, DiClemente CC. Stages and processes of self-change of smoking: toward an integrative model of change. J Consult Clin Psychol 1983;51:390-5. https://doi.org/10.1037/0022-006x.51.3.390.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Autorzy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
