A Psycholexical Classification of Ukrainian Descriptors of Individual Differences

Autor

  • Oleg Gorbaniuk Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin / Institute of Psychology, University of Zielona Góra, Zielona Góra, Poland Autor
  • Andrij Mirowich Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin Autor
  • Władysława Leoszko Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin Autor
  • Julia Gorbaniuk Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin Autor
  • Aleksandra Kordon Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin Autor
  • Maria Świderska Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin Autor
  • Olena Kuts Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin Autor
  • Anna Korczak Institute of Psychology, John Paul II Catholic University of Lublin Autor

DOI:

https://doi.org/10.2478/cpp-2018-0007

Słowa kluczowe:

różnice indywidualne, osobowość, taksonomia psycholeksykalna, język ukraiński

Abstrakt

Celem przeprowadzonych badań psycholeksykalnych była klasyfikacja terminów, które służą opisom różnic indywidualnych w języku ukraińskim. Są to pierwsze badania psycholeksykalne języka ukraińskiego.

Metoda. Aby ten cel zrealizować przeprowadzono analizę 220 tys. haseł zawartych w uniwersalnym słowniku języka ukraińskiego i wyodrębniono 20,024 terminów – przymiotników, imiesłowów, rzeczowników typologicznych i rzeczowników atrybutywnych – używanych do opisu ludzkich właściwości. Zidentyfikowane deskryptory osobowe zostały poklasyfikowane przez zespół przeszkolonych pięciu sędziów do trzynastu kategorii i podkategorii. Decyzje taksonomiczne sędziów zostały zweryfikowane z uwagi na ich trafność i rzetelność.

Wyniki. W efekcie opracowano trzy listy deskryptorów osobowości języka ukraińskiego, zawierających odpowiednio 2,426 przymiotników, 2,255 imiesłowów, 1,653 rzeczowników atrybutywnych i 1,474 rzeczowników typologicznych. Analiza semantycznej redundancji terminów reprezentujących różne części mowy, ale posiadających ten sam wspólny morfem wśród deskryptorów dyspozycji pozwoliła zidentyfikować ogółem 1,634 morfemów o odmiennym znaczeniu. Zidentyfikowano w ten sposób 212 (22.0%) rzeczowników typologicznych, które nie mogą być zastąpione przez inne części mowy z takim samym morfemem w opisie tej samej cechy osobowości.

Wnioski. Ukraiński leksykon osobowości posiada porównywalną lub większą różnorodność w porównaniu do innych języków. Wyniki badań wnoszą wkład w dyskusję na temat uniwersaliów w zakresie opisu różnic indywidualnych oraz stanowią podstawę dla przyszłych badań kwestionariuszowych zmierzających do identyfikacji struktury psycholeksykalnej języka ukraińskiego.

Bibliografia

1. Goldberg LR. Language and individual differences: The search for universals in personality lexicons. Rev Pers Soc Psychol. 1981;2(2): 141-65.

2. Goldberg LR. An Alternative „Description of Personality”: The Big-Five Factor Structure. J Pers Soc Psychol. 1990; 59(6): 1216-29.

3. Peabody D, Raad BD. The substantive nature of psycholexical personality factors: A comparison across languages. J Pers Soc Psychol. 2002; 83(4): 983-97.

4. Ashton MC, Lee K, Perugini M, Szarota P, Vries RED, Blas LD, et al. A Six-Factor Structure of Personality-Descriptive Adjectives: Solutions From Psycholexical Studies in Seven Languages. J Pers Soc Psychol. 2004; 86(2): 356-66.

5. Almagor M, Tellegen A, Waller NG. The Big Seven model: A crosscultural replication and further exploration of the basic dimensions of natural language trait descriptors. J Pers Soc Psychol. 1995; 69(2): 300-7.

6. Saucier G. Effects of variable selection on the factor structure of person descriptors. J Pers Soc Psychol. 1997; 73(6): 1296-1312.

7. Ivanova A, Gorbaniuk O, Jałoszewska M, Charęzińska M, Krupa M. Taxonomy and Structure of Polish Personality-descriptive Type-Nouns. Conference of the International Society for the Study of Individual Differences ISSID 2017, Warsaw, 24-28.07.2017.

8. Toruj N, Czarnejko A, Gorbaniuk O. Taxonomy and structure of Polish personality relevant verbs. Conference of the International Society for the Study of Individual Differences ISSID 2017, Warsaw, 24-28.07.2017.

9. Raad BD, Barelds DPH. A new taxonomy of Dutch personality traits based on a comprehensive and unrestricted list of descriptors. J Pers Soc Psychol. 2008; 94(2): 347-64.

10. Angleitner A, Ostendorf F, John OP. Towards a taxonomy of personality descriptors in German: A psycho‐lexical study. Eur J Personality. 1990; 4(2): 89-118.

11. Saucier G, Srivastava S. What makes a good structural model of personality? Evaluating the big five and alternatives. In: Mikulincer M, Shaver PR, Cooper ML, Larsen RJ. editors. APA handbook of personality and social psychology. Volume 4: Personality processes and individual differences. Washington, DC, US: American Psychological Association; 2015; 283-305.

12. Ogienko I. Istoria ukrainskoji literaturnoji movy. Kiev: Lybid; 2001. Ukrainian.

13. Busel, VT. eds. Velykyj tlumachnyj slovnyk suchasnoji ukrajinskoji movy. Kiev-Irpin: Perun; 2009. Ukrainian.

14. Blas LD, Forzi M. An alternative taxonomic study of personalitydescriptive adjectives in the Italian language. Eur J Personality. 1998; 12(2): 75-101.

15. Mlačić B, Ostendorf F. Taxonomy and structure of Croatian personality‐descriptive adjectives. Eur J Personality. 2005; 19(2):117-52.

16. Szarota P, Ashton MC, Lee K. Taxonomy and structure of the Polish personality lexicon. Eur J Personality. 2007; 21(6): 823-52.

17. De Raad B, Barelds DPH., Levert E, Ostendorf F, Mlačić B, Di Blas L, et al. Only three factors of personality description are fully replicable across languages: A comparison of 14 trait taxonomies. J Pers Soc Psychol. 2010; 98(1): 160-73.

18. Allport GW., Odbert HS. Trait-names: A psycho-lexical study. Psychol Monogr. 1936; 47(1): 1-171.

19. Norman WT. 2,800 personality trait descriptors: Normative operating characteristics for a university population. Department of Psychology, University of Michigan; Ann Arbor Research Rep. Nr 08310-1-T, 1967.

20. Goldberg LR. From Ace to Zombie: Some explorations in the language of personality. In: Spielberger CD, Butcher JN, editors. Advances in personality assessment. Hillsdale, NJ: Erlbaum; 1982; Vol. 1: 203-34.

21. Raad BD, Hendriks AA, Hofstee WK. Towards a refined structure of personality traits. Eur J Personality. 1992; 6(4): 301-19.

22. Blas LD. Personality-relevant attribute-nouns: a taxonomic study in the Italian language. Eur J Personality. 2005; 19(7): 537-57.

23. Henss R. Type nouns and the five factor model of personality description. Eur J Personality. 1998; 12(1): 57-71.

24. Saucier G. Factor structure of English-language personality typenouns. J Pers Soc Psychol. 2003; 85(4): 695-708.

25. Saucier G. Isms dimensions: Toward a more comprehensive and integrative model of belief-system components. J Pers Soc Psychol. 2013; 104(5): 921-39.

26. Mlačić B. Social and reputational aspects of personality. Int J Pers Psychol. 2016; 2(1), 15-36.

27. Saucier G. The structure of social effects: Personality as impact on others. Eur J Personality. 2010; 24(3): 222-40.

28. Raad BD, Oudenhoven JPV, Hofstede M. Personality terms of abuse in three cultures: type nouns between description and insult. Eur J Personality. 2005; 19(2): 153-65.

29. Gorbaniuk O, Macheta K. Taksonomia psycholeksykalna stanów emocjonalnych: badanie języka polskiego. Conference Closer to Emotions, Lublin, 18-19.05.2017. Polish.

Pobrania

Opublikowane

2018-08-10

Numer

Tom 19 Nr 2 (2018): Current Problems of Psychiatry

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2018 Autorzy

Creative Commons License

Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.