Cechy temperamentu jako czynniki predykcyjne depresji i lęku u pacjentów z astmą i POChP
DOI:
https://doi.org/10.12923/2353-8627/2025-0002Słowa kluczowe:
astma, POChP, depresja, lęk, temperamentAbstrakt
Wstęp: Celem badań było określenie zależności między indywidualnymi cechami temperamentu wśród chorych na przewlekłe choroby układu oddechowego i ryzykiem rozwoju objawów lęku oraz depresji w populacji osób dorosłych.
Materiał i metody: Do badania po uzyskaniu świadomej pisemnej zgody zakwalifikowano 150 osób (72 kobiety i 78 mężczyzn), cierpiących na astmę i/lub POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Wiek kobiet w badaniu wynosił 50,35 ± 15,84, a średni wiek mężczyzn 52,14 ± 18,39 lat. W badaniu zastosowano metodę sondażu diagnostycznego przeprowadzonego za pomocą 3 kwestionariuszy. Kwestionariusz Temperamentu Formalnej Charakterystyki Zachowania (FCZ-KT), pozwolił określić indywidualne nasilenie cech temperamentu. Skala Depresji Becka (BDI) posłużyła ocenieniu nasilenia objawów depresyjnych, natomiast do oceny lęku jako stanu i cechy posłużono się kwestionariuszem Inwentarza Stanu i Cechy Lęku (STAI).
Wyniki: Uzyskane wyniki wskazują, że spośród badanych cech temperamentu istotne znaczenie dla rozwoju objawów depresji mają żwawość i reaktywność emocjonalna. Wysokie nasilenie reaktywności emocjonalnej stanowi czynnik ryzyka rozwoju depresji, podczas gdy wysoka żwawość stanowi czynnik protekcyjny redukujący ryzyko rozwoju depresji.
Wnioski: Prezentowane wyniki wskazują na potencjał analizy cech temperamentu u osób chorych na przewlekłe choroby dróg oddechowych we wczesnej diagnostyce i prewencji zaburzeń depresyjnych pozwalając na lepszą kontrolę i efektywność leczenia przewlekłych schorzeń somatycznych. Cechy temperamentu wydają się dobrym kandydatem na stabilny oraz temporalnie stały predyktor ryzyka wystąpienia objawów depresji i lęku.
Bibliografia
1. GINA committee. Global Strategy for Asthma Management and Prevention 2024. Global Initiative for Asthma. 2024.
2. Barnes PJ. Cellular and molecular mechanisms of asthma and COPD. Clin Sci. 2017.
3. Kim H, Ellis AK, Fischer D, Noseworthy M, Olivenstein R, Chapman KR, et al. Asthma biomarkers in the age of biologics. Allergy, Asthma and Clinical Immunology. 2017.
4. Ewa Niżankowska-Mogilnicka, Grażyna Bohenek, Piotr Gajewski. Sekcja C Choroby Dróg Oddechowych, rozdział 8. Astma. In: Krenke Rafał, Mejza Filip, Niżankowska-Mogielnicka Ewa, editors. Interna Szczeklika 2024. 1st ed. Kraków: Medycyna Praktyczna; 2024. p. 738-61.
5. Celli B, Fabbri L, Criner G, Martinez FJ, Mannino D, Vogelmeier C, et al. Definition and Nomenclature of Chronic Obstructive Pulmonary Disease Time for Its Revision. Am J Respir Crit Care Med. 2022;206.
6. Schneider C, Jick SS, Bothner U, Meier CR. COPD and the risk of depression. Chest. 2010;137.
7. Atlantis E, Fahey P, Cochrane B, Smith S. Bidirectional associations between clinically relevant depression or anxiety and COPD: A systematic review and meta-analysis. Chest. 2013;144.
8. Yohannes AM, Alexopoulos GS. Depression and anxiety in patients with COPD. European Respiratory Review. 2014;23:345-9.
9. Narodowy Fundusz Zdrowia. Czy masz astmę? [Internet]. 2020 [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/czy-masz-astme
10. Buist AS, McBurnie MA, Vollmer WM, Gillespie S, Burney P, Mannino DM, et al. International variation in the prevalence of COPD (The BOLD Study): a population-based prevalence study. Lancet. 2007;370.
11. NFZ. Wytyczne konsultanta krajowego w dziedzinie chorób płuc oraz konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej dotyczące diagnostyki i leczenia POCHP w POZ, z uwzględnieniem opieki koordynowanej. 2024.
12. Evans DL, Staab JP, Petitto JM, Morrison MF, Szuba MP, Ward HE, et al. Depression in the medical setting: Biopsychological interactions and treatment considerations. Journal of Clinical Psychiatry. 1999.
13. Katon WJ. Epidemiology and treatment of depression in patients with chronic medical illness. Dialogues Clin Neurosci. 2011;13.
14. Kurosawa H, Shimizu Y, Nishimatsu Y, Hirose S, Tarano T. The Relationship between Mental Disorders and Physical Severities in Patients with Acute Myocardial Infarction. Jpn Circ J. 1983;47.
15. Pumar MI, Gray CR, Walsh JR, Yang IA, Rolls TA, Ward DL. Anxiety and depression-Important psychological comorbidities of COPD. J Thorac Dis. 2014.
16. Rodríguez-Roisin R, Agustí A. The GOLD Initiative 2011: A Change of Paradigm? Arch Bronconeumol. 2012.
17. Hynninen KMJ, Breitve MH, Wiborg AB, Pallesen S, Nordhus IH. Psychological characteristics of patients with chronic obstructive pulmonary disease: A review. J Psychosom Res. 2005.
18. WHO. Depressive disorder (depression) [Internet]. 2023 [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
19. Institute of Health Metrics and Evaluation. Global Health Data Exchange (GHDx), [Internet]. [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://vizhub.healthdata.org/gbd-results/
20. Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia. NFZ o zdrowiu -Depresja. Warszawa; 2020 Feb.
21. Wojtasiński Zbigniew. WHO: do 2030 r. depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie [Internet]. 2023 [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://www.termedia.pl/neurologia/WHO-Do-2030-r-depresja-bedzie-najczesciej-wystepujaca-choroba-na-swiecie,50568.html
22. Kotlicka-Antczak Magdalena, Pawełczyk Agnieszka. 3.10 Zaburzenia uczuć (emocji) . In: Jarema Marek, editor. Psychiatria. 2nd ed. Warszawa: PZWL; 2016.
23. Moskalewicz J, Wciórka J, editors. Kondycja psychiczna mieszkańców Polski. 1st ed. Warszawa: Instytut psychiatrii i neurologii; 2021.
24. Dahlén I, Janson C. Anxiety and depression are related to the outcome of emergency treatment in patients with obstructive pulmonary disease. Chest. 2002;122.
25. Abebaw M, Yohannes RC, Connolly MJ. Depression and anxiety in elderly outpatients with chronic obstructive pulmonary disease prevalence and validation of the BASDEC screening questionnaire. INTERNATIONAL JOURNAL OF GERIATRIC PSYCHIATRY Int. 1999.
26. Cydulka RK, Fadden C, Emerman CL, Sivinski LD, Pisanelli W, Rimm AA. Patterns of Hospitalization in Elderly Patients with Asthma and Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Am J Respir Crit Care Med. 1997.
27. Gulec M, Gulec H, Oztuna F, Kose S. Cloninger’s temperament and character dimension of personality in patients with asthma. Int J Psychiatry Med. 2010;40:273–87.
28. Biswas D, Mukherjee S, Chakroborty R, Chatterjee S, Rath S, Das R, et al. Occurrence of anxiety and depression among stable COPD patients and its impact on functional capability. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2017;11.
29. Willgoss TG, Yohannes AM. Anxiety disorders in patients with COPD: A systematic review. Respir Care. 2013.
30. Stubbs MA, Clark VL, Gibson PG, Yorke J, McDonald VM. Associations of symptoms of anxiety and depression with health-status, asthma control, dyspnoea, dysfunction breathing and obesity in people with severe asthma. Respir Res. 2022;23.
31. McDonald VM, Hamada Y, Agusti A, Gibson PG. Treatable Traits in Asthma: The Importance of Extrapulmonary Traits-GERD, CRSwNP, Atopic Dermatitis, and Depression/Anxiety. J Allergy Clin Immunol Pract. 2024;12:824–37.
32. Scott KM, Von Korff M, Ormel J, Zhang M yuan, Bruffaerts R, Alonso J, et al. Mental disorders among adults with asthma: results from the World Mental Health Survey. Gen Hosp Psychiatry. 2007;29.
33. Iwasa K, Tanaka T, Yamada Y. Manual for the State-Trait Anxiety Inventory (Self-evaluation Questionnaire). (No Title). 1970;11.
34. Tanaka E, Sakamoto S, Kijima N, Kitamura T. Different personalities between depression and anxiety. J Clin Psychol. 1998;54.
35. Cloninger CR. A Systematic Method for Clinical Description and Classification of Personality Variants: A Proposal. Arch Gen Psychiatry. 1987;44.
36. World Health Organization. Depression [Internet]. [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://www.who.int/health-topics/depression/#tab=tab_1
37. National Institute of Mental Health. Depression [Internet]. 2024 [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://www.nimh.nih.gov/health/topics/depression
38. Oh HS, Cloninger CR. The role of temperament and character in the anxiety-depression spectrum among Korean adults. J Affect Disord. 2024;359:1–13.
39. Lim CR, Barlas J, Man Ho RC. The effects of temperament on depression according to the schema model: A scoping review. Int J Environ Res Public Health. 2018.
40. Gerald JK, Moreno FA. Asthma and Depression: It’s Complicated. Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice. 2016.
41. Dar SA, Bhat BA, Shah NN, Imtiyaz SB. The pattern of psychiatric morbidity in chronic obstructive pulmonary disease: A cross-sectional, Case-Control study from a tertiary care hospital in Kashmir, North India. J Neurosci Rural Pract. 2019;10.
42. Gao YH, Zhao HS, Zhang FR, Gao Y, Shen P, Chen R, et al. The relationship between depression and asthma: A meta-analysis of prospective studies. PLoS One. 2015;10.
43. Walters P, Schofield P, Howard L, Ashworth M, Tylee A. The relationship between asthma and depression in primary care patients: A historical cohort and nested case control study. PLoS One. 2011;6.
44. Chaudhary SC, Nanda S, Tripathi A, Sawlani KK, Gupta KK, Himanshu D, et al. Prevalence of psychiatric comorbidities in chronic obstructive pulmonary disease patients. Lung India. 2016;33.
45. Jiang M, Qin P, Yang X. Comorbidity between depression and asthma via immune-inflammatory pathways: A meta-analysis. J Affect Disord. 2014;166:22–9.
46. Bąk B, Witusik A, Kamecki K, Pietras T. Is asthma with hypersenitivity to non-steroidal anti-inflammatory drugs is a risk factor for depression? Polski Merkuriusz Lekarski. 2022;50.
47. Lin P, Li X, Liang Z, Wang T. Association between depression and mortality in persons with asthma: a population-based cohort study. Allergy, Asthma and Clinical Immunology. 2022;18.
48. Witusik A, Mokros Ł, Kosmalski M, Panek M, Nowakowska¬Domagała K, Sipowicz K, et al. Type D personality and the degree of control of bronchial asthma. Postepy Dermatol Alergol. 2018;35.
49. Cloninger CR, Cloninger KM, Zwir I, Keltikangas-Järvinen L. The complex genetics and biology of human temperament: a review of traditional concepts in relation to new molecular findings. Transl Psychiatry. 2019.
50. del Val C, Díaz de la Guardia-Bolívar E, Zwir I, Mishra PP, Mesa A, Salas R, et al. Gene expression networks regulated by human personality. Mol Psychiatry. 2024.
51. Zwir I, Arnedo J, Mesa A, del Val C, de Erausquin GA, Cloninger CR. Temperament & Character account for brain functional connectivity at rest: A diathesis-stress model of functional dysregulation in psychosis. Mol Psychiatry. 2023.
52. Hornowska E. Cloninger’s Psychobiological Model of Personality and Strelau’s Regulative Theory of Temperament - analysis of their associations in a Polish sample. Polish Psychological Bulletin. 2011;42.
