Wypowiedzi „ruchowe” w teście Rorschacha. Część 1. Badanie osób zdrowych i osób chorych na schizofrenię
DOI:
https://doi.org/10.2478/cpp-2019-0004Słowa kluczowe:
test Rorschacha, wypowiedzi „ruchowe”, rola prototypowa, schizofreniaAbstrakt
Wstęp: Teoretyczną podstawą niniejszego artykułu jest pojęcie roli prototypowej wypracowane przez Zygmunta Piotrowskiego. Rola ta ujęta jest jako koncepcja siebie a jednocześnie jako mechanizm sterujący i stabilizujący relacje z otoczeniem. Pojęcie roli prototypowej można uznać za zbliżone do pojęcia selfu. Rolę prototypową można oceniać, analizując wypowiedzi mówiące o ruchu a uzyskane podczas badania testem Rorschacha. Dane empiryczne sugerują, że chorzy na schizofrenię mają niewystarczająco wykształconą lub swoiście ukształtowaną rolę prototypową, a także pewne trudności w ekspresji tej roli.
Materiał i metoda: Przebadałam 32 osoby chore na schizofrenię oraz 21 osób zdrowych za pomocą testu Rorschacha. Obok analizy wypowiedzi „ruchowych”, uwzględniłam też wypowiedzi interpretujące światłocień widoczny w plamach atramentowych. Te ostatnie wypowiedzi uważa się za miarę lęku.
Wyniki: Nie stwierdziłam różnic w najbardziej istotnych zmiennych: liczba wypowiedzi mówiących o ruchu postaci ludzkiej nie była mniejsza w grupie osób chorych, a liczba t ych właśnie w ypowiedzi, ale nieadekwatnych do kształtu plam nie była u osób chorych większa. Niektóre z wyodrębnionych przez Piotrowskiego jakości ruchu istotnie korelowały z lękiem, ale nie zawsze zależności te były zgodne z oczekiwaniami.
Dyskusja: Przeprowadzona analiza danych nie ujawniła specyfiki w ukształtowaniu roli prototypowej u osób chorych, a pewne trudności w ekspresji tej roli nie były liczne i dotyczyły głównie chorych kobiet w porównaniu z kobietami zdrowymi. Liczniejsze różnice wystąpiły między chorymi kobietami a chorymi mężczyznami, co może świadczyć o wpływie płci na sposób doświadczania choroby i adaptacji do niej.
Konkluzje: Analiza wypowiedzi mówiących o ruchu oraz wypowiedzi uwzględniających światłocień daje podstawę nie tyle do różnicowania zdrowia i choroby, ile do lepszego wglądu w samo psychologiczne znaczenie wypowiedzi „ruchowych” i „światłocieniowych”.
Bibliografia
1. Fadgyas-Stanculete M. et al.: The relationship between irritable bowel syndrome and psychiatric disorders: from molecular changes to clinical manifestations. Journal of Molecular Psychiatry 2014; 2 (1): 4
2. Hausteiner-Wiehle C. Henningsen P.: Irritable bowel syndrome: relations with functional mental and somatoform disorders. World journal of gastroenterology: WJG 2014; 20 (20): 6024–6030
3. Grzesiak M. et al.: The Lifetime Prevalence of Anxiety Disorders Among Patients with Irritable Bowel Syndrome. Advances in Clinical and Experimental Medicine 2014; 23 (6): 987-982
4. Mulak A. Smereka A. Paradowski L.: Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV. Gastroenterologia Kliniczna 2016; 8 (2): 57–59
5. Lee Y-T Hu L-Y Shen C-C Huang M-W Tsai S-J Yang AC et al.: Risk of Psychiatric Disorders following Irritable Bowel Syndrome: A Nationwide Population-Based Cohort Study. PLoS ONE 2015; 10 (7): e0133283
6. Tosic-Golubovic S. Miljkovic S. Nagorni A. Lazarevic D. Nikolic G.: Irritable bowel syndrome anxiety depression and personality characteristics. Psychiatria Danubina 2010; 22 (3): 418-424
7. Katsanos AH Giannopoulos S Tsivgoulis G.: The brain-gut axis in the pathophysiology of irritable bowel syndrome. Immuno-Gastroenterology 2012; 1 (1): 23-26
8. Mulak A. Tache Y. Laurache M.: Sex hormones in the modulation of irritable bowel syndrome. World journal of gastroenterology: WJG 2014; 20 (20): 2433-2448
9. Nehring P. Mrozikiewicz-Rakowska B. Krasnodębski P. Karnafel W.: Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie na etiopatogenezę. Przegląd Gastroenterologiczny 2011; 6 (1): 17-22
10. Scott K.P. Antoine J.M. Midtvedt T. et al. Manipulating the gut microbiota to maintain health and treat disease Microbial Ecology in Health & Disease 2015; 26 25877
11. Lee B.J. Bak Y.T.: Irritable bowel syndrome gut microbiota and probiotics. Journal of Neurogastroenterology and Motility 2011; 17 (3): 252-266
12. Dudzińska E. Wpływ mikroflory jelitowej na rozwój zespołu jelita drażliwego. Medycyna Środowiskowa – Enviromental Medicine 2016; 19 (3): 70-76
13. Fond G. et al.: Anxiety and depression comorbidities in irritable bowel syndrome (IBS): a systematic review and meta-analysis. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience 2014; 264 (8): 651-660
14. Hayes P. A. Fraher M. H. Quigley E.M.M.: Irritable Bowel Syndrome: The Role of Food in Pathogenesis and Management. Gastroenterology & Hepatology 2014; 10 (3): 164–174
15. Lee K.N. Lee O.Y.: Intestinal microbiota in pathophysiology and management of irritable bowel syndrome. World journal of gastroenterology: WJG 2014; 20(27): 8886-8897
16. Hughes P.A. Zola H. Penttila I.A. Blackshaw L.A. Andrews J.M. Krumbiegel D.: Immune activation in irritable bowel syndrome: can neuroimmune interactions explain symptoms? American Journal of Gastroenterology 2013; 108 (7): 1066–1074
17. Irwin M.R. Miller A.H.: Depressive disorders and immunity: 20 years of progress and discovery. Brain Behavior and Immunity 2007; 21 (4): 374-383
18. Rudzki L. Frank M. Szulc A. Gałęcka M. Szlachta P. Barwinek D.: Odjelit do depresji–rola zaburzeń ciągłości bariery jelitowej i następcza aktywacja układu immunologicznego w zapalnej hipotezie depresji. Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2012; 7 (2): 76-84
19. Carabotti M. Scirocco A. Maselli M.A. Severi C.: The gut-brain axis:interactions between enteric microbiota central and enteric nervous systems. Annals of Gastroenterology 2015; 28 (2): 203-209
20. Jones M.P. Dilley J.B. Drossman D. Crowell M.D.: Brain-gut connections in functional GI disorders:anatomic and physiologic relationships. Neurogastroenterology and Motility 2006; 18 (2): 91-103
21. Tsigos C. Chrousos G.P.: Hypothalamic-pituitary-adrenal axis neuroendocrine factors and stress. Journal of Psychosomatic Research 2002; 53 (4): 865-871
22. Schmidt F.M. Lichtblau N. Minkwitz J. Chittka T. Thormann J. Kirkby K.C. et al.: Cytokine levels in depressed and non-depressed subjects and masking effects of obesity. Journal of psychiatric research 2014; 55: 29-34
23. Fukudo S. Kanazawa M. Kano M. Sagami Y. Endo Y. Utsumi A. Nomura T. Hongo M:. Exaggerated motility of the descending colon with repetitive distention of the sigmoid colon in patients with irritable bowel syndrome. Journal of Gastroenerology 2002; 37 (14): 145-150
24. Claes S.J.: Corticotropin-releasing hormone (CRH) in psychiatry: from stress to psychopathology. Annals of Medicine 2004; 36 (1): 50-61
25. Kennedy P.J. Cryan J.F. Quigley E.M.M. Dinan T.G. Clarke G.: A sustained hypothalamic-pituitary-adrenal axis response to acute psychosocial stress in irritable bowel syndrome. Psychological Medicine 2014; 44 (14): 3123-3134
26. Hauser G. Pletikosic S. Tkalcic M.: Cognitive behavioral approach to understanding irritable bowel syndrome. World Journal of Gastroenterology 2014; 20 (22): 6744-6758
27. Heitkemper M.M. Chang L.: Do fluctuations in ovarian hormones affect gastrointestinal symptoms in women with irritable bowel syndrome? Gender Medicine 2009; 6 (2): 152-167
28. Mulak A. Tache Y. Larauche M.: Sex hormones in the modulation of irritable bowel syndrome. World Journal of Gastroenterology 2014 20 (22): 2433-2448
29. Rybaczyk L.A. Bashaw M.J. Pathak D.R. Moody S.M. Gilders R.M. Holzschu D.L.: An overlooked connection: serotonergic mediation of estrogen-related physiology and pathology. BMC Womens Health 2005; 5:12
30. Houghton L.A. Lea R. Jackson N. Whorwell P.J.: The menstrual cycle affects rectal sensitivity in patients with irritable bowel syndrome but not healthy volunteers. Gut 2002; 50 (4): 471-474
31. Kane SV Sable K Hanauer SB.: The menstrual cycle and its effect on inflammatory bowel disease and irritable bowel syndrome: a prevalence study. American Journal of Gastroenterology 1998; 93 (10): 1867-1872
32. Crowell MD Dubin NH Robinson JC Cheskin LJ Schuster MM Heller BR Whitehead WE.: Functional bowel disorders in women with dysmenorrhea. American Journal of Gastroenterology 1994; 89 (11): 1973-1977
33. Berry A Bindocci E Alleva E: NGF brain and behavioral plasticity. Neural Plasticity 2012; 2012:784040
34. Spiller R.C.: Postinfectious irritable bowel syndrome. Gastroenterology 2003; 124 (6): 1662-1671
35. Coss-Adame E. Rao S.S.: Brain and gut interactions in irritable bowel syndrome: new paradigms and new understandings. Current gastroenterology reports 2014; 16 (4): 379
36. Ellingson B.M. Mayer E. Harris R.J. Ashe-McNally C. Naliboff B.D. Labus J.S. Tillisch K.: Diffusion tensor imaging detects microstructural reorganization in the brain associated with chronic irritable bowel syndrome. Pain 2013; 154 (9): 1528-1541
37. Labus J.S. Dinov I.D. Jiang Z. Ashe-McNally C. Zamanyan A. Shi Y. Hong J.Y. et al.: Irritable bowel syndrome in female patients is associated with alterations in structural brain networks. Pain 2014 155 (1): 137-149
38. Seminowicz DA Labus JS Bueller JA Tillisch K Naliboff BD Bushnell MC Mayer EA: Regional gray matter density changes in brains of patients with irritable bowel syndrome. Gastroenterology 2010; 139 (1):48-57
39. Craggs JG Price DD Robinson ME: Enhancing the placebo response: fMRI evidence of memory and semantic processing in placebo analgesia. J Pain 2014; 15 (4):435-446
40. Adam B. Liebregts T. Holtmann G.: Mechanisms of disease: genetic of functional gastrointestinal disorders – searching the genes that matter. Nature Clinical Practice Gastroenterology & Hepatology 2007; 4 (2): 102-110
41. Saito YA Zimmerman JM Harmsen WS De Andrade M Locke GR Petersen GM Talley NJ.: Irritable bowel syndrome aggregates strongly in families: a family-based case-control study. Neurogastroenterology & Motility 2008; 20 (7): 790-797
42. Bengston MB Ronning T Vatn MH Harris JR.: Irritable bowel syndrome in twins: genes and environment. Gut 2006; 55 (12): 1754-1759
43. Surdea-Blaga T. Baban A. Dumitrascu D.L.:. Psychosocial determinants of irritable bowel syndrome. World Journal of Gastroenterology 2012; 18 (7): 616-626
44. Hotoleanu C. Popp R. Trifa A.P. Nedelcu L. Dumitrascu D.L.: Genetic determination of irritable bowel syndrome. World Journal of Gastroenterology 2008; 14 (43): 6636-6640
45. Dunlop S.P. Coleman N.S. Blackshaw E. et al.: Abnormalities of 5-hydroxytryotamine metabolism in irritable bowel syndrome. Clinical Gastroenterology and Hepatology 2005; 3 (4): 349-357
46. Kapeller J. Houghton L.A. Mönnikes H. Walstab J Möller D Bönisch H Burwinkel B. et al.: First evidence for an association of a functional variant in the microRNA-510 target site of the serotonin receptor-type 3E gene with diarrhea predominant irritable bowel syndrome. Human Molecular Genetics 2008; 17 (19): 2967-2977
47. Engel GL.: The need for a new medical model: a challenge for biomedicine. Science 1977; 196 (4286): 129-136
48. Lutgendorf SK Costanzo ES.: Psychoneuroimmunology and health psychology: an integrative model. Brain Behavior and Immunity 2003; 17 (4): 225-232
49. Van Oudenhove L. Vandenberghe J. Demyttenaere K. Tack J.: Psychosocial factors psychiatric illness and functional gastrointestinal disorders: a historical perspective. Digestion 2010; 82 (4): 201-210
50. Drossman D.A.: Do psychosocial factors define symptom severity and patient status in irritable bowel syndrome? American Journal of Medicine. 1990; 107 (5A): 41-50
51. Tilburg M.A.L. Palsson O.S. Whitehead W.E.: Which psychological factors exacerbate Irritable Bowel Syndrome? Development of a comprehensive model. Journal of psychosomatic research 2013; 74 (6):486-492
52. Whitehead W.E Crowell M.D. Robinson J.C. et al.: Effects of Stressful Life Events on Bowel Symptoms – Subjects with Irritable – Bowel – Syndrome Compared with Subjects Without Bowel Dysfunction. Gut 1992; 33 (6): 825-830
53. Klooker T.K. Braak B. Painter R.C. et al.:. Exposure to severe wartime conditions in early life is associated with an increased risk of irritable bowel syndrome: a population-based cohort study. American Journal of Gastroenterology 2009; 104 (9): 2250-2256
54. Hislop I.G.: Childhood deprivation: an antecedent of the irritable bowel syndrome. Medical Journal of Australia 1979; 1:372-374
55. Chang L.: The role of stress on physiologic responses and clinical symptoms in irritable bowel syndrome. Gastroenterology 2011; 140 (3): 761-765
56. Koloski NA Talley NJ Boyce PM.: A history of abuse in community subjects with irritable bowel syndrome and functional dyspepia: the role of other psychosocial variables. Digestion 2005; 72 (2-3): 86-96
57. Drossman D.A. Leserman J. Nachman G. Li Z.M. Gluck H. Toomey T.C. Mitchell C.M.: Sexual and physical abuse in women with functional or organic gastrointestinal disorders. Annals of Internal Medicine 1990; 113 (11): 828-833
58. Kanuri N. Cassell B. Bruce S.E. White K.S. Gott B.M. Gyawali C.P. Sayuk G.S.: The Impact of Abuse and Mood on Bowel Symptoms and Health-Related Quality of Life in Irritable Bowel Syndrome (IBS). Neurogastroenterology & Motility 2016; 28(10): 1508-1517
59. Drossman D.A.: Abuse trauma and GI illness: is there a link? American Journal of Gastroenterology 2011; 106 (1): 14-25
60. Farnam A. Somi M.H. Sarami F. Farhang S.: Five personality dimensions in patients with irritable bowel syndrome. Neuropsychiatric Disease and Treatment 2008; 4 (5): 959-962
61. Drossman D.A. Leserman J. Li Z. Keefe F. Hu Y.J. Toomey TC.: Effects of coping on health outcome among women with gastrointestinal disorders. Psychosomatic Medicine 2000; 62 (3): 309-317
62. Chey W.D. Kurlander J. Eswaran S.: Irritable Bowel Syndrome – A Clinical Review. JAMA 2015; 313 (9): 949-958
63. Halland M. Talley N.J.: New treatments for IBS. Nature Reviews Gastroenterology and Hepatology 2013; 10 (1): 13-23
64. Nehring P. Mrozikiewicz-Rakowska B. Krasnodębski P. Karnafel W.: Zespół jelita drażliwego-nowe spojrzenie na etiopatogenezę. Przegląd Gastroenterologiczny 2011; 6 (1): 17-22
65. Ford A.C. Talley N.J. Schoenfeld P.S. et al.: Efficacy of antidepressants and psychological therapies in irritable bowel syndrome: systematic review and meta-analysis. Gut 2009; 58 (3): 367-378
66. Li J. Zhu W. Liu W. et al. Rifaximin for irritable bowel syndrome: a meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Medicine (Baltimore). 2016;95 (4):e2534
67. Ford A.C. Quigley E.M.M. Lacy B.E. et al.: Effect of Antidepressants and Psychological Therapies Including Hypnotherapy In Irritable Bowel Syndrome: Systematic Review and Meta-Analysis. The American Journal of Gastroenterology 2014; 109 (9): 1350-1365
68. Morgan V. Pickens D. Gautam S. Kessler R. Mertz H:. Amitriptyline reduces rectal pain related activation of the anterior cingulate cortex in patients with irritable bowel syndrome. Gut 2005; 54 (5): 601-607
69. Nitsch K. Jabłoński M. Samochowiec J. Kurpisz J.: Zaburzenia pod postacią somatyczną: problematyczne zjawisko — problematyczna diagnoza. Psychiatria 2015; 12(2): 77-84
70. Gajewski P. Szczeklik A.: Interna Szczeklika 2016; wyd. 7: 1005-1006
71. Creed F.H. Tomenson B. Chew-Graham C. Macfarlane G.J. Davies I. Jackson J. Littlewood A. McBeth J.: Multiple somatic symptoms predict impaired health status in functional somatic syndromes. International Journal of Behavioral Medicine 2013; 20:194-205
72. Hillilä M.T. Siivola M.T. Färkkilä M.A.: Comorbidity and use of health-care services among irritable bowel syndrome sufferers. Scandinavian Journal of Gastroenterology 2007; 42 (7): 799-806
73. Mayou R. Kirmayer L.J Simon G. Kroenke K. Sharpe M.: Somatoform disorders: time for a new approach in DSM-V. The American Journal of Psychiatry 2005; 162 (5): 847−855
74. Van Oudenhove L Törnblom H Störsrud S Tack J Simrén M.: Depression and Somatization Are Associated With Increased Postprandial Symptoms in Patients with Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterology. 2016; 150(4): 866-74
75. Lipowski Z.J.: Somatization: the concept and its clinical application. The American Journal of Psychiatry 1988; 145 (11): 1358-1368
76. W: Bilikiewicz A. Pużyński S. Rybakowski J. Wciórka J. (red.) Siwiak-Kobayashi M.: Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoformiczne). Psychiatria t. 2. 2002: 503−509
77. Grzesiak M. et al.: The Lifetime Prevalence of Anxiety Disorders Among Patients with Irritable Bowel Syndrome. Advances in Clinical and Experimental Medicine 2014; 23 (6): 987-992
78. Fadgyas-Stanculete M. et al.: The relationship between irritable bowel syndrome and psychiatric disorders: from molecular changes to clinical manifest ations. Journal of Molecular Psychiatry 2014; 2 (1): 4
79. Tosic-Golubovic S. Miljkovic S. Nagorni A. Lazarevic D. Nikolic G.: Irritable bowel syndrome anxiety depression and personality characteristics. Psychiatria Danubina 2010; 22 (3): 418-424
80. Fond G. et al.: Anxiety and depression comorbidities in irritable bowel syndrome (IBS): a systematic review and meta-analysis. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience 2014; 264 (8): 651-660
81. Yao-Tung Lee et al.: Risk of Psychiatric Disorders following Irritable Bowel Syndrome: A Nationwide Population-Based Cohort Study. PLoS One 2015; 10(7):e0133283
82. Hausteiner-Wiehle C. Henningsen P.: Irritable bowel syndrome: relations with functional mental and somatoform disorders. World Journal of Gastroenterology 2014; 20 (20): 6024-6030
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Autorzy
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
