Sposób postrzegania własnej choroby jako czynnik wyznaczający jej akceptację u osób chorych na łuszczycę
Słowa kluczowe:
akceptacja choroby, postrzeganie choroby, łuszczyca, psychodermatologiaAbstrakt
Akceptacja choroby jest dla wielu pacjentów problemem, z którym zmagają się przez cały czas jej trwania. Modyfikacja znaczenia choroby, a poprzez to wzrost jej akceptacji, może pozytywnie wpływać na zaangażowanie pacjentów w proces leczenia i ogólny ich dobrostan.
Celem niniejszej pracy była ocena poziomu akceptacji choroby i analiza sposobu jej postrzegania wśród pacjentów z łuszczycą leczonych szpitalnie i ambulatoryjnie. Badaniem objęto grupę 61 chorych na łuszczycę. Pacjentów podzielono na dwie podgrupy w zależności od trybu leczenia. W badaniu użyto Skalę Akceptacji Choroby (AIS), Skalę Oceny Własnej Choroby (SOWC), Skalę Subiektywnej Oceny Nasilenia Łuszczycy SAPASI, Wizualną Skalę Analogową VAS.
Badani pacjenci w przeciętnym stopniu akceptowali swą chorobę. Pacjenci w obydwu podgrupach podobnie oceniali swe schorzenie - najczęściej w kategorii zagrożenia, najrzadziej jako korzyść i wartość. W grupie chorych hospitalizowanych odbieranie własnego schorzenia w kategoriach zagrożenia, krzywdy, przeszkody i zakłócenia równowagi życiowej wiązało się negatywnie z akceptacją choroby. W grupie chorych leczonych ambulatoryjnie postrzeganie własnego schorzenia w kategoriach zagrożenia i krzywdy korelowało negatywnie z akceptacją choroby. Ocena choroby w kategorii przeszkody/straty pozwala przewidywać poziom akceptacji chorych na łuszczycę. Uzyskane wyniki potwierdzają słuszność obejmowania pacjentów z łuszczycą pomocą psychologiczną mającą na celu, m.in. zmianę sposobu oceny i spostrzegania swojej sytuacji zdrowotnej.
Bibliografia
1. Pastuszka M., Tyc-Zdrojewska E., Uczniak S., et al. Current con-cepts of aetiopathogenesis of psoriasis. Postep Derm Alergol, 2011; 26 (Suppl. 3): 117-131.
2. Rieder E., Tausk F. Psoriasis, a model of dermatologic psychoso-matic disease: psychiatric implications and treatments. Int J Dermatol, 2012; 51: 12-26.
3. Basińska M., Drozdowska M. Emotional intelligence as an indica-tor of satisfaction with life of patients with psoriasis. Postep Derm Alergol, 2013; XXX, 6: 365–372.
4. Reich A., Szepietowski J. Postępowanie z chorymi na łuszczycę: ocena postaw i zachowań lekarzy oddziałów dermatologicznych w codzien-nej praktyce lekarskiej. Dermatol Klin, 2011; 13 (2): 57-68.
5. Zalewska A., Miniszewska J., Chodkiewicz J., et al. Acceptance of chronic illness in psoriasis vulgaris patients. JEADV, 2007; 21: 235- 242.
6. Juczyński Z. Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa; Pracownia Testów Psychologicznych: 2001.
7. Steuden S., Janowski K. Schorzenia psychodermatologiczne. Przegl Dermatol, 2002; 89: 175-183.
8. Chodkiewicz J. Problem akceptacji choroby u osób uzależnionych od alkoholu. Znaczenie zasobów osobistych. Folia Psychologica, Acta Universitatis Lodziensis, 2004; 8 (24): 123-133.
9. Miniszewska J., Chodkiewicz J., Ograczyk A., Zalewska A. Opti-mism as a predictor of health related quality of life in psoriatics. Postepy Dermatol Alergol, 2013; 30 (2): 91-95.
10. Basińska M. A., Woźniewicz A. Inteligencja emocjonalna chorych na łuszczycę jako wyznacznik akceptacji choroby. Przegl Derma-tol, 2012; 99 (3): 202-209.
11. Basińska M. A., Drozdowska M. Type A behavior in individuals with Psoriasis as a determinant of acceptance of the illness. Postępy Dermatol Alergol, 2012; 29 (6): 432-439.
12. Heszen I. Psychologia zdrowia. Warszawa; PWN: 2012.
13. Janowski K., Steuden S., Kuryłowicz J., Nieśpiałowska-Steuden M. The Disease- Related Appraisals Scale: a tool to measure subjec-tive perception of the disease situation. W: Janowski K., Steuden S., red. Biopsychosocial Aspects of Health and Disease. Vol. 1. Lu-blin; CPPP Scientific Press: 2009, s. 108-125.
14. Janowski K. Osobowościowe uwarunkowania radzenia sobie ze stresem łuszczycy. Lublin; Wydawnictwo Polihymnia: 2006.
15. Sampogna F., Sera F., Mazzotti E., Pasquini P., i wsp. Performance of the Self- administered Psoriasis Area and Severity Index in Evaluating Clinical and Sociodemographic Subgroups of Patients With Psoriasis. Arch Dermatol, 2003; 139: 353-358.
16. Sampogna F., Tabolli S., Abeni D., the IDI Multipurpose Psoriasis Research on Vital Experiences (IMPROVE) investigators. The impact of changes in clinical severity on psychiatric morbidity in patients with psoriasis: a follow up study. Br J Dermatol, 2007; 157: 508-513.
17. Kulczycka L., Sysa-Jędrzejowska A., Robak E. Jakość życia chorych na układowy toczeń rumieniowaty ze szczególnym uwzględnieniem me-todyki badań. Postepy Hig Med Dosw, 2007; 61: 472-477.
18. Rolka H., Krajewska-Kułak E., Dyduch M., Kowalczuk K. Ocena stopnia akceptacji choroby u młodzieży z trądzikiem. Probl Piel, 2010; 18 (1): 47-52.
19. Miniszewska J., Walęcka-Matyja K., Zalewska A. Osobowościowe korelaty akceptacji choroby w łuszczycy i hemofilii. W: Rzepa T., Szepietowski J., Żaba R., red. Psychologiczne i medyczne aspekty chorób skóry. Wrocław; Wydawnictwo Cornetis: 2011, s. 35-41.
20. Basińska M. A., Kasprzak A. Związek między strategiami radzenia sobie ze stresem a akceptacją choroby w grupie osób chorych na łuszczycę. Przegl Dermatol, 2012; 99 (6): 692-700.
21. Papadopoulos L., Bor R. Psychological Approaches to Dermatol-ogy. London; The British Psychological Society: 1999.
22. Pawłowska B., Międlar K, Biały-Międlar K., Dziurzyńska E. Niepo-kój a postawy wobec choroby u pacjentek z guzami jajnika i mię-śniakami macicy. Curr Probl Psychiatry, 2012; 13 (3): 209-215.
23. Miniszewska J., Juczyński Z., Ograczyk A., Zalewska A. Health-related Quality of Life in Psoriasis: Important Role of Personal Resources. Acta DermVenereol, 2013; 93 (5): 551-556.
24. Bogaczewicz A., Sobów T., Bogaczewicz J., Sysa-Jędrzejowska A., i wsp. Neurotyczność negatywnie koreluje z radzeniem sobie ze stresem u chorych na łuszczycę. Dermatol Klin, 2011; 13(4): 229-233.
25. White C. Cognitive behaviour therapy for chronic medical prob-lems. A guide to assessment and treatment in practice. Chiches-ter; John Wiley and Sons: 2001.
26. Shenefelt P. D. Biofeedback, cognitive-behavioral methods, and hypnosis in dermatology: Is it all in your mind? Dermatol Ther, 2003; 16: 114-122.
27. Chodkiewicz J., Miniszewska J. Aktualne zastosowania i perspek-tywy rozwoju terapii poznawczo-behawioralnej. Psychtr Pol, 2006; 2: 279-290.
28. Bogaczewicz J., Kuryłek A., Sysa-Jędrzejowska A., Woźniacka A., i wsp. Aspekt psychologiczny w leczeniu chorób skóry. Dermatol Klin, 2007; 9 (4): 263-267.
29. Pacan P., Szepietowski J., Kiejna A. Wpływ czynników psychicznych na przebieg łuszczycy. Przegl Dermatol, 2002; 5 (89): 401-408.
30. Ogłodek E., Araszkiewicz A., Placek W. Stygmatyzacja chorych na łuszczycę. Zdr Publ, 2009; 119 (3): 335-337.
31. Kostyła M., Tabała K., Kocur J. Illness acceptance degree versus intensity of psychopathological symptoms in patients with pso-riasis. Postep Dermatol Alergol, 2013; XXX, 3: 134-139.