Dezintegracja psychiczna – wybrane ujęcia

Abstrakt

Pojęcia dezintegracji nie znajdziemy nie znajdziemy w żadnej z przyjętych klasyfikacji chorób i zaburzeń psychicznych. Ma ono jednak głębokie odniesienie do tego, jak rozumiemy i wyjaśniamy istotę tych zaburzeń. W każdym przypadku wiążą się one z odejściem od w miarę harmonijnego funkcjonowania osoby w zakresie realizacji zadań i zaspokajania potrzeb i trudnością w twórczym przezwyciężaniu kryzysów i trudności. W stanach psychotycznych dezorganizacja i dezintegracja stają się na tyle trudne do zniesienia dla pacjenta, że wytwarza on niejednokrotnie bardzo logiczny i spójny system urojeń, który przywraca mu poczucie życia w świecie jakoś jednak uporządkowanym. W koncepcji Mahler elementem wspólnym dla nieprawidłowości w rozwoju osobowości jest oderwanie i zaprzeczanie prawdziwym uczuciom, które ma na celu ochronę przed cierpieniem. Rozwija się wówczas tzw. fałszywe ja: charakter schizoidalny, oralny symbiotyczny lub narcystyczny. Łagodniejszym przejawem dezintegracji są nerwice, które od czasów Freuda rozumiane były jako wynik wewnątrzpsychicznego konfliktu. Ciekawą koncepcję rozumienia nerwic przedstawili Terruwe i Baars, opierając się na tomistycznym rozumieniu natury ludzkiej, gdzie w normalnych warunkach życie emocjonalne podlega kierownictwu rozumu. Stwierdzili oni, że czynnikiem tłumiącym nie jest superego jako struktura, lecz inne uczucie nakierowane na osiągnięcie celu (pragnienie użyteczności), które działa w sposób przymusowy i nie dopuszcza do kontroli rozumu nad uczuciem tłumionym. Rozwojowe i twórcze aspekty dezintegracji, która przecież może być niezbędnym stadium przejściowym w procesie wyłaniania się wyższej i bardziej złożonej struktury, podkreśla teoria dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego. Najwyższy poziom rozwoju psychicznego to integracja wtórna globalna, którą cechuje autonomia, autentyzm, świadomość i samoświadomość, empatia, a przede wszystkim dynamizm ideału osobowości jako najsilniejszy czynnik.