Wykonanie testu fluencji słownej przez chorych z depresją i organicznymi zaburzeniami depresyjnymi
Słowa kluczowe:
zaburzenia depresyjne, organiczne zaburzenia depresyjne, test fluencji słownejAbstrakt
Cel pracy. Testy płynności słownej są prostymi klinicznymi narzędziami pozwalającymi na ocenę efektywności pamięci operacyjnej, pamięci semantycznej, myślenia abstrakcyjnego oraz zdolności leksykalno-semantycznych. Celem pracy jest porównanie wykonania testu fluencji słownej (Verbal Fluency Test, VFT) wśród pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi i organicznymi zaburzeniami depresyjnymi oraz określenia wskaźników poprawności wykonania VFT w obydwu grupach.
Metoda. W badaniu wzięło udział 105 osób (60 kobiet, 45 mężczyzn), hospitalizowanych w Klinice Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Badani zostali podzieleni na dwie grupy: pacjenci z zaburzeniami depresyjnymi (ZD, n=70) oraz pacjenci z organicznymi zaburzeniami depresyjnymi (OZD, n=35). W badaniu wykorzystano test fluencji słownej składający się z trzech części, z których każda trwa 60 sekund. Dwie pierwsze kategorie (tzw. semantyczne) to: zwierzęta i przedmioty ostre. W części literowej, zadaniem badanego jest podanie jak największej liczby słów rozpoczynających się na literę „k”.
Wyniki. Zaobserwowano istotne statystycznie różnice pomiędzy badanymi grupami w wykonaniu VFT „zwierzęta”: ZD/OZD: p=0,005; oraz VFT „litera k”: ZD/OZD: p<0,001. W obydwu częściach VFT pacjenci z grupy ZD uzyskali wyższe wyniki niż chorzy z grupy OZD.
Wnioski. 1. Pacjenci z organicznymi zaburzeniami depresyjnymi wykonują test fluencji słownej istotnie słabiej niż pacjenci z zaburzeniami depresyjnymi. 2. Określono wskaźniki wykonania VFT różnicujące badane grupy: VFT „zwierzęta”: ZD > 12 do 24 słów; OZD > 10 do 20 słów; VFT „przedmioty ostre”: ZD > 5 do 12 słów; OZD > 4 do 10 słów; VFT „litera k”: ZD > 8 do 18 słów; OZD > 5 do 14 słów.
Bibliografia
1. Walsh K. Neuropsychologia kliniczna. Warszawa; PWN: 2000.
2. Marazziti D., Consoli G., Picchetti M. i wsp. Cognitive impairment in major depression. Eur J Pharmacol, 2010; 626(1): 83-86.
3. Dillon C., Allegri R.F., Serrano C.M. i wsp. Late-versus early-onset geriatric depression in a memory research center. Neuropsychiatr Dis Treat, 2009; 5: 517-526.
4. Uekermann J., Abdel-Hamid M., Lehmkämper C. i wsp. Perception of affective prosody in major depression: A link to executive functions? Journal of the International Neuropsychological Society, 2008; 14: 552–561.
5. Vasic N., Walter H., Sambataro F. i wsp. Aberrant functional connectivity of dorsolateral prefrontal and cingulate networks in patients with major depression during working memory processing. Psychological Medicine, 2009; 39: 977–987.
6. Lacerda A.L., Keshavan M.S., Hardan A.Y. i wsp. Anatomic evaluation of the orbitofrontal cortex in major depressive disorder. Biol Psychiatry, 2004; 55: 353–358.
7. Rogers M.A., Kasai K., Koji M. i wsp. Executive and prefrontal dysfunction in unipolar depression: a review of neuropsychological and imaging evidence. Neurosci Res, 2004; 50: 1–11.
8. Harvey P.O., Le Bastard G., Pochon J.B. i wsp. Executive functions and updating of the contents of working memory in unipolar depression. J Psychiatr Res, 2004; 38: 567–576.
9. Alexopoulos G.S., Meyers B.S., Young R.C. i wsp. Executive dysfunction and long-term outcomes of geriatric depression. Archives of General Psychiatry, 2000; 57: 285–290.
10. Karabekiroğlu A., Topçuoğlu V., Gimzal Gönentür A. i wsp. Executive function differences between first episode and recurrent major depression patients. Turk Psikiyatri Derg, 2010; 21(4): 280-288.
11. Story T.J., Potter G.G., Attix D.K. i wsp. Welsh-Bohmer KA, Steffens DC. Neurocognitive correlates of response to treatment in late-life depression. Am J Geriatr Psychiatry, 2008; 16(9): 752-759.
12. Benton A. Differential behavioral effects in frontal lobe disease. Oral version of word fluency test. Neuropsychologia, 1969; 6: 53–60.
13. Radanovic M., Diniz B.S., Mirandez M.R. i wsp. Verbal fluency in the detection of mild cognitive impairment and Alzheimer’s disease among Brazilian Portuguese speakers: the influence of education. International Psychogeriatrics, 2009; 21(6): 1081–1087.
14. Mathuranath P.S., George A., Cherian P.J. i wsp. Effects of age, education and gender on verbal fluency. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 2003; 25: 1057–1064.
15. Diaz M., Sailor K., Cheung D. i wsp. Category size effects in semantic and letter fluency in Alzheimer’s patients. Brain and Language, 2004; 89: 108–114.
16. Weiss E.M., Ragland J.D., Brensinger C.M. Sex differences in clustering and switchingmin verbal fluency tasks. Journal of the International Neuropsychological Society, 2006; 12: 502–509.
17. Lanting S., Haugrud N., Crossley M. The effect of age and sex on clustering and switching during speeded verbal fluency tasks. Journal of the International Neuropsychological Society, 2009; 15: 196 – 204.
18. Troyer A.K., Moscovitch M., Winocur G. Clustering and switching as two components of verbal fl uency: Evidence from younger and older healthy adults . Neuropsychology, 1997; 11: 138– 146.
19. Jaracz J. Zaburzenia funkcji poznawczych w depresji: badania neuropsychologiczne i neuroobrazowe. W: Borkowska A. red., Zaburzenia funkcji poznawczych w chorobach psychicznych. Kraków; Biblioteka Psychiatrii Polskiej: 2005, s. 32-41.
20. Patterson K., Nestor P.J., Rogers T.T. Where do you know what you know? The representation of semantic knowledge in the human brain. Nature Reviews Neuroscience, 2007; 8: 976–987.
21. Gaillard W., Hertz-Pennier L., Mott S. i wsp. Functional anatomy of cognitive development: fMRI of verbal fluency in children and adults. Neurology, 2000; 54: 180-188.
22. Baldo J.V., Schwartz S., Wilkins D. i wsp. Role of frontal versus temporal cortex in verbal fluency as revealed by voxel-based lesion symptom map ping. Journal of the International Neuropsychological Society, 2006; 12: 896–900.
23. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. Rozdział V: Zaburzenia psychiczne i zachowania. Kraków; Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”: 1994.
24. Patten S. Performance of the Composite International Diagnostic Interview Short Form for Major Depression in community and clinical samples. Chronic Diseases in Canada, 1997; 3: 18-24.
25. Łucki W. Zestaw prób do badania procesów poznawczych u pacjentów z uszkodzeniami mózgu. Zeszyty A-D. Warszawa; Pracownia Testów Psychologicznych PTP: 1995.
26. Vlaar A., Wade D. Verbal fuency assessment of patients with multiple sclerosis: test–retest and inter-observer reliability. Clinical Rehabilitation, 2003; 17: 756–764.
27. Hamilton M. A rating scale for depression. J Neurol Neurosurg Psychiatry, 1960; 23: 56-62.
28. Demyttenaere K., De Fruyt J. Getting what you ask for: on the selectivity of depression rating scales. Psychotherapy Psychosom, 2003; 72: 61–70.
29. Okada G., Okamoto Y., Yamashita H. i wsp. Attenuated prefrontal activation during a verbal fluency task in remitted major depression. Psychiatry Clin Neurosci, 2009; 63(3): 423-425.
30. Douglas K.M., Porter R.J. Longitudinal assessment of neuropsychological function in major depression. Aust N Z J Psychiatry, 2009; 43(12): 1105-1117.
31. Gohier B., Ferracci L., Surguladze S.A. i wsp. Cognitive inhibition and working memory in unipolar depression. Affect Disord, 2009; 116(1-2): 100-105.
32. Hammar A., Strand M., Ardal G. i wsp. Testing the cognitive effort hypothesis of cognitive impairment in major depression. Nord J Psychiatry, 2011; 65(1): 74-80.
33. Herrmann M., Ehlis A.C., Fallgatter A. Bilaterally reduced frontal activation during a verbal fluency task in depressed patients as measured by near-infrared spectroscopy. Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 2004; 16(2): 170-175.
34. Okada G., Okamoto Y., Morinobu S. i wsp. Attenuated left prefrontal activation during a verbal fluency task in patients with depression. Neuropsychobiology, 2003; 47(1): 21-26.
35. Takami H., Okamoto Y., Yamashita H. i wsp. Attenuated anterior cingulate activation during a verbal fluency task in elderly patients with a history of multiple-episode depression. Am J Geriatr Psychiatry, 2007; 15(7): 594-603.
36. Matsuo K., Onodera Y., Hamamoto T. i wsp. Hypofrontality and microvascular dysregulation in remitted late-onset depression assessed by functional near-infrared spectroscopy. Neuroimage, 2005; 26(1): 234-242.
37. Airaksinen E., Larsson M., Lundberg I. i wsp. Cognitive functions in depressive disorders: evidence from a population-based study. Psychological Medicine, 2004; 34: 83–91.
38. Den Hartog H.M., Derix M.M.A., van Bemmel A.L. i wsp. Cognitive functioning in young and middle-aged unmedicated out-patients with major depression: testing the effort and cognitive speed hypotheses. Psychological Medicine, 2003; 33: 1443–1451.
39. Jemeleddine E., Bouden A., Halayem S. i wsp. Memory impairments during child and adolescent depression. Tunis Med., 2009; 87(10): 656-659.
40. Bilikiewicz A., Matkowska-Białko D. Zaburzenia funkcji poznawczych a depresja. Udar Mózgu, 2004; 6(1): 27–37.
41. Wichowicz H., Kozera G., Gąsecki D. i wsp. Trudności w weryfikacji rozpoznania depresji poudarowej: analiza przypadku. Psychogeriatria Polska, 2006; 3(4): 211-220.
42. Walsh N.D., Seal M.L., Steven C.R. i wsp. An investigation of cognitive 'branching' processes in major depression. BMC Psychiatry, 2009; 9:69-78.
43. Wysokiński A., Zboralski K., Orzechowska A. i wsp. Normalization of the Verbal Fluency Test on the basis of results for healthy subjects, patients with schizophrenia, patients with organic lesions of the chronic nervous system and patients with type 1 and 2 diabetes. Arch Med Sci, 2010; 6(3): 438-446.
44. Engelborghs S, Maertens K, Marië P, Vloeberghs E, Somers N, Nagels G, De Deyn PP. Behavioural and neuropsychological correlates of frontal lobe features in dementia.Psychol Med. 2006 Aug;36(8):1173-82.
