Taksonomia psycholeksykalna języka białoruskiego
Słowa kluczowe:
osobowość, taksonomia psycholeksykalna, język białoruskiAbstrakt
Celem przeprowadzonych badań psycholeksykalnych była identyfikacja terminów, który służą do opisu cech osobowości w języku białoruskim. Aby ten cel zrealizować przeprowadzono analizę 105 tys. haseł zawartych w uniwersalnym słowniku języka białoruskiego i wyodrębniono 2 763 terminów – przymiotników, imiesłowów, rzeczowników typologicznych i rzeczowników atrybutywnych – używanych do opisu ludzkich właściwości. Następnie ten zbiór deskryptorów osobowych został poklasyfikowany przez zespół specjalnie przeszkolonych pięciu sędziów do pięciu kategorii i trzynastu podkategorii. Decyzje taksonomiczne sędziów zostały poddane walidacji psychometrycznej z uwagi na ich trafność i rzetelność. W efekcie opracowano trzy listy deskryptorów osobowości: 604 przymiotników, 311 rzeczowników atrybutywnych i 158 rzeczowników typologicznych. Wyniki badań wnoszą wkład w dyskusję na temat uniwersaliów w zakresie opisu osobowości oraz stanowią fundament dla przyszłych badań kwestionariuszowych zmierzających do identyfikacji struktury psycholeksykalnej języka białoruskiego.
Bibliografia
1. Galton F. Measurement of character. Fortnightly Review, 1884; 36: 179-185.
2. Goldberg L.R. Language and individual differences: The search for universals in personality lexicons. Rev Pers Soc Psychol, 1981; 2(2): 141-165.
3. Allport G.W., Odbert H.S. Traitnames: A psycholexical study. Psychol Monogr, 1936; 47(1): 1-171.
4. Norman W.T. 2,800 personality trait descriptors: Normative operating characteristics for a university population. Department of Psychology, University of Michigan; Ann Arbor Research Rep. Nr 08310-1-T, 1967.
5. Goldberg L.R. From Ace to Zombie: Some explorations in the language of personality. W: Spielberger C.D., Butcher J.N. red., Advances in personality assessment. T 1, Hillsdale: NJ: Erlbaum, 1982, s. 203-234.
6. Goldberg L.R. An Alternative „Description of Personality”: The Big-Five Factor Structure. J Pers Soc Psychol, 1990; 59(6): 1216-1229.
7. Ashton M.C., Lee K., Goldberg, L.R. A hierarchical analysis of 1,710 English personality-descriptive adjectives. J Pers Soc Psychol, 2004; 87(5): 707-721.
8. Peabody D., Goldberg L.R. Some determinants of factor structures from personality-trait descriptors. J Pers Soc Psychol, 1989; 57(3): 552-567.
9. Saucier G. Effects of variable selection on the factor structure of person descriptors. J Pers Soc Psychol, 1997; 73(6): 1296-1312.
10. De Raad B., Hendriks A.A., Hofstee W.K. Towards a refined structure of personality traits. Eur J Personality, 1992; 6(4): 301-319.
11. Angleitner A., Ostendorf F., John O.P. Towards a taxonomy of personality descriptors in German: A psycholexical study. Eur J Personality, 1990; 4(2): 89-118.
12. Wierzbicka A. What's in a noun? (Or: How do nouns differ in meaning from adjectives?) Stud Lang, 1986; 10: 353-389.
13. Church A.T., Katigbak M.S., Reyes J.A.S. Toward a taxonomy of trait adjectives in Filipino: Comparing personality lexicons across cultures. Eur J Personality, 1996; 10(1): 3-24.
14. Di Blas L., Forzi M. Refining a descriptive structure of personality attributes in the Italian language: The abridged Big Three circumplex structure. J Pers Soc Psychol, 1999; 76(3): 451-481.
15. Mlačić B., Ostendorf F. Taxonomy and structure of Croatian personality-descriptive adjectives. Eur J Personality, 2005; 19(2): 117-152.
16. Szarota P., Ashton M.C., Lee K. Taxonomy and structure of the Polish personality lexicon. Eur J Personality, 2007; 21(6): 823-852.
17. Gorbaniuk O., Czarnecka E., Chmurzyńska M. Taxonomy of person-descriptive terms in polish: A psycholexical study. Current Problems of Psychiatry, 2011; 12(1): 100-106.
18. Hřebíčková M. The lexical approach to personality description in the Czech context. Czechoslovak psychology, Supplement, 2007; 51: 50-61.
19. Astrachowicz K. Tłumaczny słownik biełaruskaj mowy. Mińsk; BelSE: 1984.
20. Bułyka A.M. Tłumaczny słownik bielaruskaj mowy. Mińsk; Papury: 2008.
21. De Raad B., Barelds D.P.H., Levert E., Ostendorf F., Mlačić B., Di Blas L., et al. Only three factors of personality description are fully replicable across languages: A comparison of 14 trait taxonomies. J Pers Soc Psychol, 2010; 98(1): 160-173.
22. Saucier G., Georgiades S., Tsaousis I., Goldberg L.R. The factor structure of Greek personality adjectives. J Pers Soc Psychol, 2005; 88(5): 856-875.
23. Yarkovets A.I. Ethnic composition of the population of the republic of Belarus. Population census 2009, T.3. Minsk; National Statistical Committee of the Republic of Belarus: 2011.
24. Saucier G. Separating description and evaluation in the structure of personality attributes. J Pers Soc Psychol, 1994; 66(1): 141-154.
25. Saucier G., Ostendorf F., Peabody D. The non-evaluative circumplex of personality adjectives. J Pers, 2001; 69(4): 537-582.
