Rozumienie treści humorystycznych jako wymiar kompetencji afektywnychi poznawczych u pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii paranoidalnej
Słowa kluczowe:
schizofrenia paranoidalna, poczucie humoru, kompetencje afektywne, funkcje poznawczeAbstrakt
Celem niniejszej pracy była analiza porównawcza pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii paranoidalnej (F.20.0) oraz osób zdrowych uwzględniająca odbiór i interpretację pozytywnych bodźców o charakterze afektywnym, które zasadniczo oparte zostały na ocenie śmieszności jak również poziomie rozumienia dowcipów jako osiowych wymiarów poczucia humoru. Badaniu poddano 22 osoby, w tym 11 pacjentów z diagnozą schizofrenii paranoidalnej (F.20.0) podejmujących leczenie w II Klinice Psychiatrii i Rehabilitacji Psychiatrycznej w Lublinie oraz 11 osób bez żadnego rozpoznania klinicznego (nigdy nie leczonych psychiatrycznie) stanowiących grupę kontrolną.
Uwzględniając fakt, iż wielowymiarowy konstrukt poczucia humoru wymaga od jednostki dużej sprawności intelektualnej, prawidłowo rozwiniętych funkcji poznawczych oraz kompetencji afektywnych materiał badawczy zebrano w oparciu o metody oceny neuropsychologicznej tj. podtesty z baterii WAIS-R (PL), w tym „Cyfry Wprost”, „Cyfry Wspak”, „Słownik” oraz „Rozumienie”. Analizę uzupełniono o dane uzyskane z kwestionariusza konstrukcji własnej przeznaczonego do oceny poziomu rozumienia wybranych treści emocjonalnych prezentowanych badanym pod postacią dowcipów jako najprostszej techniki eksponowania treści humorystycznych. Uzyskane wyniki wskazały w sposób jednoznaczny, że osoby chorujące na schizofrenię paranoidalną zdecydowanie niżej oceniały śmieszność zaprezentowanych dowcipów, a poziom adekwatności ich rozumienia był istotnie gorszy w porównaniu z osobami zdrowymi. Rozpoznane deficyty implikować mogą zatem związek między gorszym poziomem odbioru i interpretacji humorystycznych treści emocjonalnych z osiowymi ograniczeniami poznawczymi oraz negatywnymi objawami emocjonalnymi obserwowanymi znacznie częściej u osób z rozpoznaniem schizofrenii paranoidalnej niż w populacji osób zdrowych.
Bibliografia
1. Falkenberg I., Klügel K. ,Bartels M., Wild B. (2007). Sense of humor in patients with schizophrenia. Schizophrenia Research. 95; 259–261.
2. Ravlings D. (2008). Relating humor preference to schizotypy and autism scores in a student sample. Humor: International Journal of Humor Research. 21; (2), 197-219.
3. Polimeni J., Campbell D. W., Gill D., Sawatzky B.L., Reiss J.P. (2010). Diminished humour perception in schizophrenia: Relationship to social and cognitive functioning. Journal of Psychiatric Research 44; 434–440.
4. Yip J. A., Martin R. A. (2006). Sense of humor, emotional intelligence, and social competence. Journal of Research in Personality 40;1202–1208.
5. Marjoram D., Tansley H., Miller P., MacIntyre D., Cunningham Owens D. G., Johnstone E. C., Lawrie S. (2005). A Theory of Mind investigation into the appreciation of visual jokes in schizophrenia. BioMedicalCentral Psychiatry 2005, 5-12.
6. Weisfeld G. E. (1993). The adaptive value of humor and laughter. Ethology and Sociobiology Volume 14, Issue 2, March 1993, Pages 141–169.
7. Willibald R. (1998) Foreword and overview, Sense of humor: A new look at an old concept. [w:] R. Willibald (red.) The sense of humor. Mouton de Gruyter, Berlin.
8. Plessner H. (2004). Śmiech i płacz. Badania nad granicami ludzkiego zachowania. Kęty: Wydawnictwo ANTYK.
9. Tomczuk-Wasilewska J. (2009). Psychologia humoru. Lublin: Wydawnictwo KUL
10. Szymczak M. (1998a) (red.) Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo PWN, I tom.
11. Szymczak M. (1998b) (red.) Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo PWN, II tom.
12. Martin, R.A., Dobbin J.P. (1988). A Sense of Humor, Hassles, and Immunoglobulin A: Evidence for a Stress-Moderating Effect of Humor. The International Journal of Psychiatry in Medicine, 18(2), 93-105.
13. Patrzała A. (2010). Rozprawa doktorska Amelii Patrzały, zatytułowanej „Badania cech kreatywności u chorych na schizofrenię”. Poznań: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego.
14. Bartolo A, Benuzzi F, Nocetti L, et al. (2006). Humor comprehension and appreciation: an fMRI study. Journal of Cognitive Neuroscience;18:1789–98.
15. Samson AC, Zysset S, Huber O. (2008). Cognitive humor processing: different logical mechanisms in nonverbal cartoons - an fMRI study. Social Neuroscience;3:125–40.
16. Goel V, Dolan RJ. (2007). Social regulation of affective experience of humor. Journal of Cognitive Neuroscience;19:1574–80.
17. Parnowska D., Braniecka A., Radomska A. (2013). Poczucie humoru w schizofrenii – zdolność do odbioru komizmu i możliwość jego wykorzystania w oddziaływaniach terapeutycznych. Psychiatria Polska, 5, 945 – 956.
18. Braniecka A., Parnowska D., Radomska A. (2012). Poczucie humoru u pacjentów z depresją – przegląd badań. Psychiatria Polska, 6, 1007-1018. 9.
19. Jędrasik-Styła M, i wsp. (2012). Bateria testów MATRICS-standard oceny funkcji poznawczych w badaniach klinicznych schizofrenii. Psychiatria Polska, 2, 261-271.
20. Martin RA. (2003). Sense of humor. W: Lopez SJ, Snyder CR. red. Positive psychological assessment. A handbook of models and measures. Washington, DC: American Psychological Association. s. 313–326.
21. Polimeni JO, Reiss JP. (2006a). Humor perception deficits in schizophrenia. Psychiatry Research, 141, 229-32.
