Diagnoza różnicowa otępienia czołowo-skroniowego - opis przypadku
Słowa kluczowe:
otępienie czołowe-skroniowe, funkcje poznawcze, zaburzenia psychotyczneAbstrakt
Otępienie czołowo-skroniowe jest chorobą postępującą, o niejednolitej etiologii, w której zmiany neurodegeneracyjne zlokalizowane są w płatach czołowych i skroniowych. Występuje od 5 do 7 razy rzadziej niż choroba Alzheimera, stanowiąc około 10-15% wszystkich otępień. W obrazie klinicznym otępienia czołowo-skroniowego dominują objawy neuropsychiatryczne w postaci objawów afektywnych, zaburzeń zachowania i zmian osobowości, które prowadzą głównie do zakłócenia kontaktów społecznych. Zaburzenia funkcji poznawczych o charakterze dysfunkcji czołowych (wykonawczych) następują w późniejszej fazie choroby. Ponadto typowe dla tego rodzaju otępienia są zaburzenia mowy w postaci jej stopniowej redukcji, stereotypii werbalnych i perseweracji. Celem prezentowanego opisu przypadku było wykazanie trudności związanych z różnicowaniem objawów otępienia czołowo-skroniowego od objawów zaburzeń psychotycznych oraz ukazanie postępującej degradacji funkcji poznawczych w wynikach testów psychologicznych.
Bibliografia
1. Neary D., Snowden J., Mann D. Frontotemporal dementia. Lancet Neurology, 2005; 4: 771–780.
2. Kaye E.D., Petrovic-Poljak A., Verhoeff N.P., Freedman M. Fronto-temporal dementia and pharmacologic interventions, J. Neurop-sychiatry. Clin. Neurosci., 2010; 22(1):19-29.
3. Brun A., Englund B., Gustafson L., Passant U., Mann D.M., Neary D., Snowden J.S.: Clinical and neuropathological criteria for frontotem-poral dementia. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry, 1994; 57: 416–418.
4. Motyl R. Otępienie – kryteria diagnostyczne. Polski Przegląd Neurologiczny, 2007; 3 (2): 43-60.
5. Kowalska A. Genetyka zespołów otępiennych. Część 1: Podłoże molekularne otępienia czołowo-skroniowego i parkinsonizmu sprzężonego z chromosomem 17 (FTDP-17). Postepy Hig. Med. Dosw., 2009; 63: 278-286.
6. Josephs K.A., Whitwell J.L., Knopman D.S., Boeve B.F., Vemuri P., Senjem M.L., Parisi J.E., Ivnik R.J., Dickson D.W., Petersen R.C., Jack C.R. Jr. Two distinct subtypes of right temporal variant fron-totemporal dementia. Neurology, 2009; 73(18):1443-50.
7. Pąchalska M., Bidzan L., Łukowicz M., Bidzan M., Markiewicz K., Jastrzębowska G., Talar J. Differential diagnosis of behavioral va-riant of fronto-temporal dementia (bvFTD). Med. Sci. Monit., 2011; 17(6): 311-321.
8. Hutchinson A.D., Mathias J.L. Neuropsychological deficits in fronto-temporal dementia and Alzheimer's disease: a meta-analytic review. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry, 2007; 78(9): 917-928.
9. Ratnavalli E., Brayne C., Dawson K., Hodges J.R. The prevalence of frontotemporal dementia. Neurol., 2002; 58: 1615–1621.
10. Borroni B., Alberici A., Grassi M., Turla M., Zanetti O., Bianchetti A., Dalla Volta G., Rozzini R., Gilberti N., Bellelli G., Padovani A. Is frontotemporal lobar degeneration a rare disorder? Evidence from a preliminary study in Brescia County, Italy. J. Alzheimers Dis. 2010; 19 (1): 111-116.
11. Leyton C.E., Hodges J.R. Frontotemporal dementias: Recent advances and current controversies. Ann Indian Acad Neurol., 2010; 13(2): 74-80.
12. McKhann G.M., Albert M.S., Grossman M., Miller B., Dickson D., Trojanowski J.Q. Work Group on Frontotemporal Dementia and Pick's Disease. Clinical and pathological diagnosis of frontotempor-al dementia: report of the Work Group on Frontotemporal Demen-tia and Pick's Disease. Arch. Neurol., 2001; 58(11): 1803-1809.
13. Seelaar H., Rohrer J.D., Pijnenburg Y.A., Fox N.C., van Swieten J.C. Clinical, genetic and pathological heterogeneity of frontotemporal dementia: a review. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry, 2011; 82(5):476-86.
14. Seelaar H., Kamphorst W., Rosso S.M., Azmani A., Masdjedi R., de Koning I., Maat-Kievit J.A., Anar B., Donker Kaat L., Breedveld G.J., Dooijes D., Rozemuller J.M., Bronner I.F., Rizzu P., van Swieten J.C. Distinct genetic forms of frontotemporal dementia. Neurology 2008; 71:1220-1226.
15. Goldman J.S., Farmer J.M., Wood E.M., Johnson J.K., Boxer A., Neuhaus J., Lomen-Hoerth C., Wilhelmsen K.C., Lee V.M., Grossman M., Miller B.L. Comparison of family histories in FTLD subtypes and related tauopathies. Neurology, 2005; 65(11): 1817-1819.
16. Chow T.W., Miller B.L., Hayashi V.N., Geschwind D.H.: Inheritance of frontotemporal dementia. Arch. Neurol., 1999; 56: 817–822.
17. Rohrer J.D. Behavioural Variant Frontotemporal Dementia-Defining Genetic and Pathological Subtypes. J. Mol. Neurosci., 2011 [w druku]
18. Dickson D.W., Kouri N., Murray M.E., Josephs K.A. Neuropathology of Frontotemporal Lobar Degeneration-Tau (FTLD-Tau). J. Mol. Neurosci. 2011 [w druku].
19. Kogoj A. Otępienia i psychiatria wieku podeszłego. W: Jarema M. red., Psychiatria w praktyce. Podręcznik dla lekarzy specjalizują-cych się w psychiatrii i lekarzy innych specjalności. Warszawa; Medical Education Oficyna Wydawnicza: 2011: 289-309.
20. Josephs K.A., Hodges J.R., Snowden J.S., Mackenzie I.R., Neumann M., Mann D.M., Dickson D.W. Neuropathological background of phenotypical variability in frontotemporal dementia. Acta Neu-ropathol., 2011; 122(2): 137-53.
21. Zestaw prób do badania procesów poznawczych u pacjentów z uszkodzeniami mózgu. Pracownia Testów Psychologicznych PTO, Warszawa, 1995.
22. Jaracz J., Rybakowski J. Objawy zespołu czołowego w schizofrenii i otępieniu czołowo-skroniowym: implikacje diagnostyczne i terapeu-tyczne. Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2011; 6 (1): 18–24.
23. Snowden J.S., Neary D., Mann D.M. Frontotemporal dementia. Br. J. Psychiatry, 2002; 180: 140-143.
24. Neary D., Snowden J.S., Gustafson L. i wsp. Frontotemporal lobar degeneration: a consensus on clinical diagnostic criteria. Neurol-ogy, 1998; 51:1546–1554.
25. Thompson J.C., Stopford C.L., Snowden J.S., Neary D. Qualitative neuropsychological performance characteristics in frontotem-poral dementia and Alzheimer’s disease. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry, 2005; 76: 920–927.
26. Borkowska A., Sobów T. Ocena neuropsychologiczna w diagnostyce i różnicowaniu otępienia czołowo-skroniowego. Neurologia i Neurochirurgia Polska 2005; 39 (6): 466–475.
27. Kotapka-Minc S. Znaczenie badania neuropsychologicznego w diagnostyce otępieniaPolski Przegląd Neurologiczny, 2007; 3 (2): 61-68.
28. Mendez M.F., Perryman K.M. Neuropsychiatric features of fronto-temporal dementia: evaluation of consensus criteria and review. Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 2002; 14:424–429.
29. Gigi A., Pirrotta R., Kelley-Puskas M., Lazignac C., Damsa C. Behavior disturbances in emergency psychiatry or fronto-temporal dementia diagnosis? A challenge for psychiatrists. Encephale., 2006; 32(1): 775-780.
30. Lopez O.L., Gonzalez M.P., Becker J.T., Reynolds C.F., Sudilovsky A., DeKosky S.: Symptoms of depression and psychosis in Alz-heimer’s disease and frontotemporal dementia. Neuropsychiatry Neuropsychol. Behav. Neurol. 1996; 9(3): 154-162.
31. Panegyres P.K., Graves A., Frencham K.A.R. The clinical differen-tiation of fronto-temporal dementia from psychiatric disease. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 2007; 3(5): 637–645.
32. Velakoulis D., Walterfang M., Mocellin R., Pantelis C., McLean C. Frontotemporal dementia presenting as schizophrenia-like psy-chosis in young people: clinicopathological series and review of cases. Br. J. Psychiatry., 2009; 194: 298-305.
33. Ziauddeen H., Dibben C., Kipps C., Hodges J.R., McKenna P.J. Negative schizophrenic symptoms and the frontal lobe syn-drome: one and the same? Eur. Arch. Psychiatry. Clin. Neurosci., 2011; 261: 59-67.
34. Kipps C.M., Nestor P.J., Acosta-Cabronero J., Arnold R., Hodges J.R. Understanding social dysfunction in the behavioural variant of frontotemporal dementia: the role of emotion and sarcasm processing. Brain, 2009; 132(3): 592-603.
35. Mendez M.F., McMurtray A., Licht E., Shapira J.S., Saul R.E., Miller B.L. The scale for emotional blunting in patients with frontotem-poral dementia. Neurocase, 2006; 12: 242–6.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Autorzy
Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 3.0 Unported License.
