Ortoreksja w populacji polskich studentów: rozpowszechnienie oraz demograficzne i psychologiczneczynniki ryzyka

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12923/2353-8627/2025-0003

Słowa kluczowe:

ortoreksja, ortoreksja psychiczna, zaburzenia odżywiania, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

Abstrakt

Wstęp: Ilość publikacji dotyczących ortoreksji systematycznie wzrasta, jednak w dalszym ciągu niewiele wiadomo na temat psychologicznych czynników ryzyka ortoreksji. Celem pracy było określenie częstości ryzyka ortoreksji w populacji studentów różnych kierunków oraz oszacowanie psychologicznych czynników ryzyka ortoreksji w tej grupie. Dodatkowo analizowano zależności między ryzykiem ortoreksji a czynnikami demograficznymi.

Materiał i metody: Badanie przeprowadzono na grupie 447 osób (w tym 350 kobiet i 97 mężczyzn) w wieku 17-50 lat (średnia 22,34). Do oszacowania ryzyka ortoreksji użyto polskiej wersji skali ORTO-15 z wartością progową 35 punktów.

Dyskusja: Ryzyko ortoreksji odnotowano u 22,6% osób z całej badanej grupy. Płeć, kierunek studiów, pozostawanie w związku partnerskim oraz indeks masy ciała nie miały związku z ryzykiem ortoreksji. Wykazano natomiast, że ryzyko ortoreksji jest wyższe u osób z rodzin niepełnych oraz tych osób, które częściej ćwiczą. Ryzyko ortoreksji nasilały również: niepokój przywiązaniowy i ogólne ryzyko zaburzeń odżywiania a obniżało preferowanie aktywnego fizycznie stylu życia. Inteligencja emocjonalna i postrzegane wsparcie społeczne nie miały związku z ryzykiem ortoreksji.

Wnioski: Ryzyko ortoreksji jest zjawiskiem częstym w populacji polskich studentów, a nasila je ogólna skłonność do zaburzeń odżywiania, brak poczucia bezpieczeństwa w bliskich relacjach oraz wychowanie w rodzinie niepełnej. Osoby z większym ryzykiem ortoreksji podejmują częstszą aktywność fizyczną, chociaż mogą z niej czerpać mniejszą przyjemność.

Bibliografia

1. Lech M, Ostrowska L. Psychologiczne aspekty otyłości. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2017;8(2):63-70.

2. Dunn TM, Bratman S. On orthorexia nervosa: A review of the literature and proposed diagnostic criteria. Eat Behav. 2016;21:11-17. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2015.12.006

3. Bratman S. Health food junkie: Obsession with dietary perfection can sometimes do more harm than good, says one who has been there. Yoga Journal, 1997;136:42-46.

4. Orthorexia [Internet]. National Eating Disorder Association [cited Dec 20, 2024]. Available from: https://www.nationaleatingdisorders.org/orthorexia/

5. Bratman S, Knight D. Health Food Junkies. Orthorexia nervosa: Overcoming the obsession with healthful eating. New York; Press: 2000. https://doi.org/10.1001/jama.285.17.2255-jbk0502-2-1

6. Depa J, Schweizer J, Bekers SK, Hilzendegen C, Stroebele-Brnschop N. Prevalence and predictors of orthorexia nervosa among German students using the 21-item-DOS. Eat Weight Disord. 2017;22(1):193-199. https://doi.org/10.1007/s40519-016-0334-0

7. World Health Organization. International Classification of Diseases Eleventh Revision (ICD-11). Geneva; Press: 2022.

8. American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington; Press: 2013.

9. Almeida C, Vieira Borba V, Santos L. Orthorexia nervosa in a sample of Portuguese fitness participants. Eat Weight Disord. 2018;23(4):443-451. https://doi.org/10.1007/s40519-018-0517-y

10. Eriksson L, Baigi A, Marklund B, Lindgren EC. Social physique anxiety and sociocultural attitudes toward appearance impact on orthorexia test in fitness participants. Scand J Med Sci in Sports, 2008;18(3):389-394. https://doi.org/10.1111/j.1600-0838.2007.00723.x

11. Barnes MA, Caltabiano ML. The interrelationship between orthorexia nervosa, perfectionism, body image and attachment style. Eat Weight Disord. 2017;22:177-84. https://doi.org/10.1007/s40519-016-0280-x

12. Asil E, Sürücüoğlu MS. Orthorexia nervosa in Turkish dietitians. Ecol Food Nutr. 2015;54(4):303-313. https://doi.org/10.1080/03670244.2014.987920

13. Koven N, Senbonmatsu R. A neuropsychological evaluation of orthorexia nervosa. Open J Psychiatry, 2013;3:214-222. https://doi.org/10.4236/ojpsych.2013.32019

14. Koven N, Abry A. The clinical basis of orthorexia nervosa: Emerging perspectives. Neuropsychiatr Dis Treat. 2015;11:385-394. https://doi.org/10.2147/ndt.s61665

15. Scarff JR. Orthorexia nervosa: An obsession with healthy eating. Fed Pract. 2017;34:36-39.

16. Strahler J, Wachten H, Neuhofer S, Zimmermann P. Psychological correlates of excessive healthy and orthorexic eating: emotion regulation, attachment, and anxious-depressive-stress symptomatology. Front Nutr. 2022;9:817047. https://doi.org/10.3389/fnut.2022.817047

17. Oberle CD, Samaghabadi RO, Hughes EM. Orthorexia nervosa: Assessment and correlates with gender, BMI, and personality. Appetite, 2017;108:303-310. https://doi.org/10.1016/j.appet.2016.10.021

18. Gleaves DH, Graham EC, Ambwani S. (2013). Measuring “orthorexia:” Development of the eating habits questionnaire. Int J Educ Psych Assess. 2013;12(2):1-18.

19. Vuillier L, Robertson S, Greville-Harris M. Orthorexic tendencies are linked with difficulties with emotion identification and regulation. J Eat Disord. 2020;8:15. https://doi.org/10.1186/s40337-020-00291-7

20. Tiller JM, Sloane G, Schmidt U, Troop N, Power M, Treasure JL. Social support in patients with anorexia nervosa and bulimia nervosa. Int J Eat Disord. 1997;21(1):31-38.

21. Zhang J, Wang Y, Chenggang W, Jinbo H. The relationship between emotional intelligence and eating disorders or disordered eating behaviors: A meta-analysis. Pers Individ Dif. 2022;185:111239. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.111239

22. Stern M, Rubino L, Desjardins C, Stice E. Prospective reciprocal relations between social support and eating disorder symptoms. J Psychopathol Clin Sci. 2023;132(8):1043-1050. https://doi.org/10.1037/abn0000861

23. Stochel M, Janas-Kozik M, Zejda J, Hyrnik J, Jelonek I, Siwiec A. Walidacja kwestionariusza ORTO-15 w grupie młodzieży miejskiej w wieku 15-21 lat. Psychiatr Pol. 2015;49(1):119-34. https://doi.org/10.12740/pp/25962

24. Jaworowska A, Matczak A. PKIE - Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej. Podręcznik. Warszawa; Press: 2005.

25. Lubiewska K, Głogowska K, Mickiewicz K, Wojtynkiewicz E, Izdeski P. Skala Experience in Close Relationships-Revised: Struktura, rzetelność oraz skrócona wersja skali w polskiej próbie. Psychologia Rozwojowa, 2016;21(1):49-63.

26. Brzybyła-Basista H, Buszman K. Polska adaptacja Wielowymiarowej Skali Spostrzeganego Wsparcia Społecznego. Polskie Forum Psychologiczne, 2017;22(4):581-599.

27. Rogoza R, Brytek-Matera A, Garner DM. Analysis of the EAT¬26 in a nonclinical sample. Arch. Psychiatry Psychother. 2016;18(2):54-58. https://doi.org/10.12740/app/63647

28. Głębocka A. Niezadowolenie z wyglądu a rozpaczliwa kontrola wagi. Kraków; Press: 2009.

29. Tremelling K, Sandon L, Vega GL, McAdams CJ. Orthorexia nervosa and eating disorder symptoms in registered dietitian nutritionists in the United States. J Acad Nutr Diet. 2017;117(10):1612-1617. https://doi.org/10.1016/j.jand.2017.05.001

30. Fernandes V, Rodrigues F, Jacinto M, Teixeira D, Cid L, Antunes R, et al. How does the level of physical activity influence eating behavior? A self-determination theory approach. Life (Basel), 2023;13(2):298. https://doi.org/10.3390/life13020298

31. Kamody RC, Lydecker JA. Parental feeding practices and children's disordered eating among single parents and co-parents. Int J Eat Disord. 2021;54(5):812-820. https://doi.org/10.1002/eat.23490

Opublikowane

2025-02-17