Czy artysta może być dojrzały? Badania testem Rorschacha wybitnych aktorów polskich
DOI:
https://doi.org/10.12923/2353-8627/2024-0006Słowa kluczowe:
Test Rorschacha, typ przeżywania, dojrzałość emocjonalna, relacje interpersonalneAbstrakt
Wstęp: Specyfika bycia wybitnym aktorem - jedność osoby i dzieła, rozpoznawalność i znaczenie - umożliwiła nowe i istotne z punktu widzenia psychologii osobowości i twórczości analizy metodą Rorschacha.
Cel: Celem badania była ocena dojrzałości osobowości, typu przeżywania, kontaktów społecznych wybitnych aktorów polskich za pomocą metody jakościowej.
Metoda: Zastosowano Test Rorschacha wg amerykańskiego systemu sygnowania Z. Piotrowskiego. Grupę badaną stanowiło 120 aktorów polskich: 40 wybitnych aktorów polskich, znanych także na świecie z międzynarodowych filmów czy otrzymywanych nagród (grupa A), 40 aktorów pracujących w teatrach w dużych miastach (B), 40 aktorów zatrudnionych w teatrach w małych miastach (C). Grupy były dobrane pod kątem wieku (M= 44,7 lat, SD 9,31).
Wyniki: Analiza poziomu różnic w zakresie dojrzałości okazała się istotna statystycznie. W badaniu pojawiły się wskaźniki rywalizacji, która może stymulować np. zachowania agresywne, jednak ogólny profil wskazuje na dobre przystosowanie i kontrolę emocji. W psychogramie dominowały sygnatury świadczące o typie przeżywania ambiekwalnym, zróżnicowanym, oznaczającym twórczą wyobraźnię, skłonność do refleksji, która jest jednocześnie zrównoważona aktywnością zewnętrzną, dobrym przystosowaniem.
Dyskusja: Aktywność życiowa badanych charakteryzuje się zdecydowaniem, z odcieniem agresji. Taka postawa może być przyczyną konfliktów z ludźmi, którzy mogą być postrzegani jako rywale, wskazują na to również wyniki innych badaczy. Wnioski: Badanie wybitnych aktorów wykonane testem Rorschacha było przeprowadzone pierwszy raz w Polsce na taką skalę, dostarczając wielu cennych ustaleń.
Bibliografia
1. Filozofówna I. Uwagi o tzw. „systemie” Stanisławskiego. Przegląd Filozoficzny. 1932; 35: 339-346.
2. Filozofówna I. Próba badań psychologicznych nad grą aktorską. Kwartalnik Psychologiczny – Poznańskie Towarzystwo Psychologiczne. 1935; 7: 157-186.
3. Filozofówna I. Aktor na scenie. Teatr – Wydawnictwo Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej w Polsce. 1937; 7(31): 1-4.
4. Filozofówna-Schiller I. Polscy aktorzy o swoich przeżycia podczas gry. In: J. Degler. O tworzywie i twórcach dzieła teatralnego. Wrocław; Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: 1967.
5. Mirski J. Ankieta w sprawie psychologii aktora polskiego, Życie teatru. 1927; 8: 8-10.
6. Kociuba J. Tożsamość aktora. Lublin; Wydawnictwo UMCS: 1967.
7. Hys A, Nieznańska A. Aktorzy teatralni. W: J.F. Terelak (red.). Stres zawodowy: charakterystyka psychologiczna wybranych zawodów stresowych. Warszawa; Wydawnictwo UKSW: 2007. Review match
8. Orlak K. Zagrożenia psychospołeczne na stanowisku aktora. Praca i Zdrowie. 2009; 11: 52-55.
9. Mróz B. Wskaźniki twórczości w grupie wybitnych aktorów na tle ogólnych założeń Rorschacha. Wybrane metody diagnostyczne. Wrocław; Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: 1993.
10. Mróz B. Artysta – człowiek niezadowolony. Badania obrazu i akceptacji siebie u wybitnych aktorów polskich. Perspektywy rozwoju psychologii w Uniwersytecie Wrocławskim: preferencje i zróżnicowanie podejść badawczych. Wrocław; Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: 1995.
11. Mróz B. Osobowość wybitnych aktorów polskich. Studium różnic międzygeneracyjnych. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe Scholar: 2008a
12. Mróz B. Longitudinal research into purpose in life in outstanding Polish actors. Polish Journal of Applied Psychology, 2017; 15(1): 19-36. Review match
13. Mróz B. Art of Acting and Management Style. Results of psychological research on personality and hierarchy of values of outstanding Polish actors and managers in the area of services. Education of Economists and Managers: problems, innovations, projects. 2018; 4(50): 145-158. Review match
14. Mróz B, Kociuba J, Osterloff B. Sztuka aktorska w badaniach psychologicznych i refleksji estetycznej. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe Scholar: 2017.
15. Goldfried MR, Stricker G, Weiner IB. Rorschach handbook of clinical and research applications. Englewood Cliffs; New York; Pretinc-Hall: 1979.
16. Barron F, Montuori A, Barron A. Creators on Creating, New York; Tarcher Putnam: 1997.
17. Mróz, B. Kompetencje menedżerskie w rysunku projekcyjnym. In: S.A. Witkowski & T. Listwan Kompetencje a sukces zarządzania organizacją. Warszawa; Difin: 2008b.
18. Mróz B. Ekspresja plastyczna w rysunku projekcyjnym menedżerów. In: B. Kostrubiec-Wojtachnio & E. Trubiłowicz (Eds.), Rysunek projekcyjny w badaniach nad rodziną i wychowaniem: aspekty badań empirycznych i klinicznych. Lublin; Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Prace Wydziału Nauk Społecznych: 2012.
19. Mróz B. 20 lat później – osobowość i hierarchia wartości wybitnych aktorów polskich. Badania podłużne. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe Scholar: 2015.
20. Hausbrandt A, Holoubek G. Teatr jest światem. Kraków; Wydawnictwo Literackie: 1986.
21. Grotowski J. Ku teatrowi ubogiemu. Wrocław; Instytut. Im. J. Grotowskiego: 2007.
22. Osterloff B. Łapicki – aktor, reżyser, pedagog w osiemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa; Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza: 2004.
23. Błaszczyk E, Strączek K. Wejść tam nie można. Kraków; Wydawnictwo Znak: 2005.
24. Błaszczyk E. Wszystko jest takie kruche. Częstochowa; Edycja Świętego Pawła: 2010.
25. Domański D. (Eds.). Jan Nowicki. Żeby się nie dać (czyli rady wujka Janka dla młodych aktorów). Kraków; Wydawnictwo Baran i Suszyński: 1995.
26. Holoubek G. Wspomnienia z niepamięci. Warszawa; Wydawnictwo Marginesy: 2009.
27. Janda K. Moja droga B. Warszawa; Wydawnictwo W.A.B.: 2000.
28. Janda K. Dziennik 2007-2010. Warszawa; Wydawnictwo Prószyński Media: 2019.
29. Kolberger K. Przypadek nie-przypadek. Rozmowa między wierszami księdza Jana Twardowskiego. Rozmawia A. Iwanowska. Częstochowa; Edycja św. Pawła: 2007.
30. Kucówna Z. Zapach szminki. Poznań; Wydawnictwo Zysk i S-ka: 2010.
31. Kucówna Z. Szara godzina. Poznań; Wydawnictwo Zysk i S-ka: 2013.
32. Łapicki A. Spostrzeżenia (Elaboration: T. Mościcki). In: B. Osterloff (Eds.), Łapicki – aktor, reżyser, pedagog w osiemdziesiątą rocznicę urodzin. Warszawa; Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza: 2004.
33. Radziwiłowicz J, Maciejewski Ł. Wszystko jest lekko dziwne. Warszawa; Wydawnictwo Wielka Litera: 2012.
34. Szczepkowska J. Ludzie ulicy i inne owoce miłości. Warszawa; Wydawnictwo Nowy Świat: 2006.
35. Kris E. Psychoanalytic Explorations in Arts. NY; International Universities Press: 1965.
36. Rorschach H. Psychodiagnostics. Neunte Auflage. Wien; Huber Verlag: 1975.
37. Weiner IB. Some observations on the validity of the Rorschach Inkblot Method. Psychological Assessment, 1996; 8(2): 206-213. Review match
38. Stasiakiewicz M. Twórczość i interakcja. Poznań; Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza: 1999.
39. Stasiakiewicz M. Test Rorschacha. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe Scholar: 2004.
40. Piotrowski Z. Perceptanaliza. Warszawa; Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej: 1957/1991.
41. Piotrowski Z. The Movement Score. In: M. Rickers-Ovsiankina (Eds.), Rorschach Psychology. New York: Wiley: 1960.
42. Braun-Gałkowska M. Wypowiedzi popularne (P) w metodzie Rorschacha. Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne, 1975a; 3: 82-87.
43. Braun-Gałkowska M. Problemy tymczasowych norm polskich metody Rorschacha. Roczniki Filozoficzne, 1975b; 23(4); 121-134.
44. Grzywak-Kaczyńska M. Podręcznik do metody Rorschacha. Edition 3, Elaboration: M. Braun-Gałkowska. Lublin; Wydawnictwo KUL: 2006.
45. Silverstein M. Self Psychology and Diagnostic Assessment: Identifying Selfobject Functions Through Psychological Testing. Publisher Routledge: 2014. Review match
46. Matsuda R. Multiple emotion regulation in Rorschach color responses: A study using IAT and self-report. Rorschachiana, 2019; 40(2): 112-130. Review match
47. Mróz B. Poczucie jakości życia u pracowników wyższego szczebla: uwarunkowania osobowościowe i aksjologiczne. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe Scholar: 2011.
48. Bohm E. Lehrbuch der Rorschach-Psychodiagnostic. Sechste Auflage. Bern-Stuttgart-Toronto; Verlag Huber: 1990.
49. Greenwald DF. An External Construct Validity Study of Rorschach Personality Variables. Journal of Personality Assessment. 2011; 55(3-4): 768-780. Review match
50. Silverstein M. Personality Assessment in Depth. A Casebook. Published Routledge: 2013.
51. Guenther K. Review of Naamah Akavia, Subjectivity in motion. Life, art, and movement in the work of Hermann Rorschach. Berichte zur Wissenschaaftsgeschiche. 2013; 36(4): 382-384. Review match
52. Akavia N. Subjectivity in motion: Life, art, and movement in the work of Hermann Rorschach. Publisher Routledge/Taylor & Francis Group: 2013.
53. Hunca-Bednarska A. „Movement reactions” in the Hermann Rorschach Test.Testing parents of a child suffering from schizophrenia and parents of healthy children. Current Can an artist be mature? Rorschach studies of prominent Polish actors 67 Problems of Psychiatry, 2019; 20(1): 75-101. Review match
54. Braun-Gałkowska M. Miłość aktywna. Psychiczne uwarunkowania powodzenia w małżeństwie. Warszawa; IW PAX: 1985.
55. Allen J, Dana RH. Methodological Issues in Cross-Cultural and Multicultural Rorschach Research. Journal of Personality Assessment. 2004; 82(2); 189-208. Review match
56. [strona domowa w Internecie] https://krystynajanda.pl/dorobek-artystyczny/ksiazki/[cytowana: 6.11.2023]
57. Hunca-Bednarska A. Nieco inaczej o teście plam atramentowych Hermanna Rorschacha. Eseje. Lublin; Wydawnictwo KUL: 2013.
58. Bohm E. Psychodiagnostisches Vademecum. Wien; Huber Verlag: 1967.
59. Choca JP, Rossini ED. Assessment Using the Rorschach Inkblot Test. Washington; American Psychological Association: 2018. Review match
60. Evans FB. An interpersonal approach to Rorschach interpretation. Rorschachiana. 2017; 38(1): 33-48. Review match
61. Meyer GJ, Mihura JL. Rorschach Performance Assessment System (R- PAS) for assessing disordered thought and perception. In IB. Weiner & JH. Kleiger (Eds.), Psychological assessment of disordered thinking and perception American Psychological Association: 2021. Review match
62. Weiner IB, Meyer GJ. Personality Assessment with the Rorschach Inkblot Method. In: JN. Butscher (Eds,). Oxford Handbook pf Personality Assessmen Oxford University Press: 2012. Review match
63. Jenkins SR, Dobbs L, Leeper M. Using the Thematic Apperception Test to assess interpersonal decentering in violent relationships. Rorschachiana. 2015; 36(2): 156-179. Review match
64. Becerra JD. Rorschach Psycho diagnosis: It’s Contribution to the Knowledge of Binomy Personality-Culture. Psychology & Psychological Research International Journal. 2018; 3(1): 000145.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Autorzy
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
