Słowa kluczowe
radzenie sobie
czynniki ryzyka
psychoterapeuci
wtórny stres pourazowy
Abstrakt
Wstęp: Celem badania była: ocena nasilenia wtórnego stresu traumatycznego (STS), identyfikacja predyktorów STS oraz ocena modelu zależności między czynnikami wtórnego stresu traumatycznego u psychoterapeutów pracujących w czasie pandemii w Polsce.
Materiał i metoda: Grupę badanych stanowiło 153 psychoterapeutów (130 kobiet, 85%) w wieku 25-66 lat (M = 39,39; SD = 9,65). Do pomiaru zmiennych wykorzystano następujące narzędzia: Coping Inventory for Stressful Situations (CISS), Perceived Stress Scale (PSS-10), Fatigue Severity Scale (FSS), FCV-19S Fear of COVID-19 Scale (FCV-19S), Secondary Traumatic Stress Scale (STSS), Ankieta personalna, Ankieta Ocena warunków pracy podczas pandemii.
Dyskusja: Wykazano, że 9,8% psychoterapeutów pracujących w czasie pandemii doświadczyło wysokiego lub bardzo wysokiego nasilenia objawów wtórnego stresu traumatycznego. Predyktorami STS okazały się: nasilenie stresu indukowanego zadaniem podczas pandemii, styl radzenia sobie ze stresem skoncentrowany na emocjach oraz lęk przed COVID-19.
Wnioski: Zaproponowany model moderowany, zakładający, że lęk przed COVID-19, który nasila emocjonalny styl radzenia sobie ze stresem u specjalistów, ma wpływ na związek między stresem zadaniowym podczas pandemii a nasileniem objawów wtórnego stresu traumatycznego, nie został potwierdzony. Dlatego istnieje potrzeba dalszej eksploracji tego zagadnienia. Z badań wynika, że w okresie pandemii COVID-19 nastąpił wzrost liczby polskich psychoterapeutów doświadczających objawów wtórnego stresu pourazowego. Istotnymi czynnikami ryzyka okazał się lęk przed pandemią, emocjonalny styl radzenia sobie, wzrost nasilenia oceny stresu związanego z wykonywaniem zadań w stosunku do okresu sprzed pandemii.
Bibliografia
1. Rokach A, Boulazreg S. The COVID-19 era: How therapists can diminish burnout symptoms through self-care. Curr Psychol [Internet]. sierpień 2022 [cytowane 20 marzec 2023];41(8):5660–77.
2. Trumello C, Bramanti SM, Ballarotto G, Candelori C, Cerniglia L, Cimino S, i in. Psychological Adjustment of Healthcare Workers in Italy during the COVID-19 Pandemic: Differences in Stress, Anxiety, Depression, Burnout, Secondary Trauma, and Compassion Satisfaction between Frontline and Non-Frontline Professionals. IJERPH [Internet]. 12 listopad 2020 [cytowane 20 marzec 2023];17(22):8358.
3. Ruiz-Fernández MD, Ramos-Pichardo JD, Ibáñez-Masero O, Carmona-Rega MI, Sánchez-Ruiz MJ, Ortega-Galán ÁM. Professional quality of life, self-compassion, resilience, and empathy in healthcare professionals during COVID-19 crisis in Spain. Res Nurs Health [Internet]. sierpień 2021 [cytowane 20 marzec 2023];44(4):620–32. Dostępne na: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/nur.22158
4. Heitzman J. Impact of COVID-19 pandemic on mental health. Psychiatr Pol [Internet]. 30 kwiecień 2020 [cytowane 20 marzec 2023];54(2):187–98.
5. Stankovska G, Memedi I, Dimitrovski D. CORONAVIRUS COVID-19 DISEASE, MENTAL HEALTH AND PSYCHOSOCIAL SUPPORT. SR [Internet]. 7 kwiecień 2020 [cytowane 20 marzec 2023];4(2):33–48.
6. Nuttman-Shwartz O, Shaul K. Online therapy in a shared reality: The novel coronavirus as a test case. Traumatology [Internet]. grudzień 2021 [cytowane 20 marzec 2023];27(4):365-74.
7. Rathenau S, Sousa D, Vaz A, Geller S. The effect of attitudes toward online therapy and the difficulties perceived in online therapeutic presence. Journal of Psychotherapy Integration [Internet]. marzec 2022 [cytowane 20 marzec 2023];32(1):19-33.
8. Swartz HA. The Role of Psychotherapy During the COVID-19 Pandemic. APT [Internet]. 1 czerwiec 2020 [cytowane 20 marzec 2023];73(2):41–2. Dostępne na: http://psychotherapypsychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.psychotherapy.20200015
9. Frąckowiak-Sochańska M, Hermanowski M. Psychoterapeutki i psychoterapeuci wobec konsekwencji pandemii COVID-19. Analiza z perspektywy teorii traumy zmian społecznych. W: Zmiana społeczna, pandemia, kryzys Konteksty empiryczne i teoretyczne. Andrejuk K, Grabowska-Lusińska I, Olcoń-Kubicka M, Taranowicz I.Warszawa: IFIS PAN; 2021. s. 223-46.
10. Captari L. Clinical Fortitude in the Time of COVID-19: Therapeutic Challenges and Creative Possibilities Amidst Collective Trauma and Grief. 4 maj 2021
11. Franza F, Basta R, Pellegrino F, Solomita B, Fasano V. The Role of Fatigue of Compassion, Burnout and Hopelessness in Healthcare: Experience in the Time of COVID-19 Outbreak. Psychiatria Danubina [Internet]. wrzesień 2020 [cytowane 20 marzec 2023];32(Suppl 1).
12. Franzoi IG, Granieri A, Sauta MD, Agnesone M, Gonella M, Cavallo R, i in. Anxiety, Post-Traumatic Stress, and Burnout in Health Professionals during the COVID-19 Pandemic: Comparing Mental Health Professionals and Other Healthcare Workers. Healthcare [Internet]. 27 maj 2021 [cytowane 20 marzec 2023];9(6):635. Dostępne na: https://www.mdpi.com/2227-032/9/6/635
13. Boldrini T, Schiano Lomoriello A, Del Corno F, Lingiardi V, Salcuni S. Psychotherapy During COVID-19: How the Clinical Practice of Italian Psychotherapists Changed During the Pandemic. Front Psychol [Internet]. 21 październik 2020 [cytowane 20 marzec 2023];11:591170.
14. Probst T, Stippl P, Pieh C. Changes in Provision of Psychotherapy in the Early Weeks of the COVID-19 Lockdown in Austria. IJERPH [Internet]. 27 maj 2020 [cytowane 20 marzec 2023];17(11):3815.
15. Ogińska-Bulik N, Juczyński Z. Kiedy trauma innych staje się własną. Negatywne i pozytywne konsekwencje pomagania osobom po doświadczeniach traumatycznych. Warszawa: PWN; 2020.
16. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders [Internet]. Fifth Edition. American Psychiatric Association; 2013 [cytowane 20 marzec 2023].
17. Ogińska-Bulik N, Gurowiec PJ, Michalska P, Kędra E. Prevalence and predictors of secondary traumatic stress symptoms in health care professionals working with trauma victims: A cross-sectional study. Taniguchi H, redaktor. PLoS ONE [Internet]. 23 luty 2021 [cytowane 20 marzec 2023];16(2):e0247596.
18. Rivera-Kloeppel B, Mendenhall T. Examining the relationship between self-care and compassion fatigue in mental health professionals: A critical review. Traumatology [Internet]. 29 listopad 2021 [cytowane 20 marzec 2023].
19. Larsen D, Stamm BH. Professional quality of life and trauma therapists. In: Joseph S, Linley PA, editors. Trauma, recovery, and growth: Positive psychological perspectives on posttraumatic stress. Hoboken: John Wiley & Sons Inc; 2008. p. 275-293.
20. Aafjes-van Doorn K, Békés V, Prout TA, Hoffman L. Psychotherapists’ vicarious traumatization during the COVID-19 pandemic. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy [Internet]. sierpień 2020 [cytowane 20 marzec 2023];12(S1):S148-50.
21. Strelau J, Jaworowska A. Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskie Towarzystwo Psychologiczne Polskie Towarzystwo Psychologiczne; 2020.
22. Juczyński Z, Ogińska-Bulik N. Narzędzia pomiaru stresu i radzenia sobie ze stresem. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Warszawa W Polskie Towarzystwo Psychologiczne; 2009.
23. Krupp LB. The Fatigue Severity Scale: Application to Patients With Multiple Sclerosis and Systemic Lupus Erythematosus. Arch Neurol [Internet]. 1 październik 1989 [cytowane 20 marzec 2023];46(10):1121. Dostępne na: http://archneur.jamanetwork.com/article.aspx? https://doi.org/10.1001/archneur.1989.00520460115022
24. Pilch I, Kurasz Z, Turska-Kawa A. Experiencing fear during the pandemic. The Polish version of the Fear of Covid-19 Scale. 2020; OSF Preprints | Experiencing fear during the pandemic. The Polish version of the Fear of Covid-19 Scale.
25. Suszek H, Grzesiuk L, Styła R, Krawczyk K.Who and how conducts psychotherapy in Poland. Part II. Results from a nationwide survey. Psychiatry. 2017;14(2):90–100.
26. Froman, M. S. (2014, December, 17). A mixed methods study of the impact of providing therapy to traumatized clients: vicarious trauma, compassion fatigue, and vicarious posttraumatic growth in mental health therapists.
27. Brola W, Czernicki J, Opara J, Fudala M, Węgrzyn W. Wpływ zmiennego pola magnetycznego na zmęczenie i wybrane aspekty jakości życia chorych ze stwardnieniem rozsianym. Prz. Med. Uniw. Rzesz. 2010;2:182-188.
28. Rzeszutek M, Partyka M, Gołąb A. Objawy wtórnego zaburzenia po stresie traumatycznym w grupie psychoterapeutów i psychiatrów pracujących z osobami po zdarzeniach traumatycznych. Stud. Psychol. 2016;54(2):35-41. https://doi.org/10.2478/V1067-010-0155-8
29. Amiłowska-Czaja A. Kretek HA. Metody badania stresu wypalenia zawodowego na przykładzie grupy policjantek i pielęgniarek. Eunomia – Rozwój Zrównoważony – Sustainable Development. 2020;1(98):59-91.
30. Kajka N, Karakuła-Juchnowicz H, Kulik A, Szewczyk P, Hryniewicz K. Stuck in a Rut of Thought - That Is Just a Barrier: Dysfunctional Metacognitive Beliefs, Limitation on Individual Freedom and Well-Being of Adolescents during COVID-19 Lockdown. International Journal of Environmental Research and Public Health [Internet]. styczeń 2023 [cytowane 20 marzec 2023];20(6):5151.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2023 Autorzy