Rola środków masowego przekazu i merchandisingu w etiologiizakupów nieplanowanych

Abstrakt

Konsumpcjonistyczna mentalność sprawiła, iż powstają coraz nowsze zagrożenia zniewalające człowieka. Dzisiaj ludzkość nieustannie bombardowana jest napływającymi zewsząd informacjami. Reklamy są już niemalże wszędzie i poprzez różnego rodzaju środki perswazji oddziałują na psychikę ludzi. Setki tysięcy programów radiowych, telewizyjnych oraz artykułów prasowych często w zawoalowany sposób narzucają odbiorcom swoją drogę interpretowania rzeczywistości, nierzadko zakłamując jej prawdziwy obraz. Mass media wyraźnie promują wartości materialne, jako te, które dają człowiekowi szczęście, pomagają mu żyć w harmonii i homeostazie. Badania przeczą jednak sloganom reklamowym i udowadniają, iż brak pozytywnej korelacji pomiędzy ilością posiadanych dóbr materialnych a szczęściem i zadowoleniem z życia.

Zasygnalizowane w artykule medialne czynniki skłaniające do nieplanowanych zakupów pozwalają na sformułowanie pewnych wniosków. Oddziaływanie medialne nie sprowadza się tylko do perswazji, ale zmierza w kierunku manipulacji odbiorcą komunikatu. Coraz częściej prowadzone są również celowe oddziaływania w kierunku tworzenia czegoś na kształt „konsumpcyjnej mentalności”, która stanowiłaby podłoże do łatwiejszego manipulowania klientami. Równolegle rozwijają się nowe media o większej mocy oddziaływania. Wpływy medialne nie wydają się determinować niekontrolowanych zachowań konsumenckich, jednak z pewnością przyczyniają się do ujawniania nieprawidłowych potencjalności w tym zakresie.

Sytuacja zakupów dostarcza osobie przebywającej w sklepie – a czasem jeszcze stojącej przed nim – wielu bodźców. Coraz częściej to, czego klient doświadcza w obrębie sklepu, nie jest efektem przypadku, chwilowej mody, ale głęboko przemyślanych i zaplanowanych zabiegów marketingowych. Jak wynika z analizy literatury dotyczącej zjawiska merchandisingu, również sytuacja zakupu stała się obecnie płaszczyzną konsumpcji, którą manipuluje się w celu zwiększenia sprzedaży. Zabiegi wykorzystywane przez specjalistów od merchandisingu z pewnością zwiększają sprzedaż artykułów, jak również współczynnik nieplanowanego zakupu, co jednak nie czyni ich faktorem mogącym samodzielnie przyczyniać się do generowania zakupoholików.